यूएईमा फेरि एक नेपालीको मृत्यू

यूएई/रोल्पा जिल्लाको जौकोट घर भै रोजगारीको सिलसिलामा करीब छ महिना अघि यूएई छिरेका अन्दाजी वर्ष २८ का नन्द बहादुर डांगीको गत मिति १७ मई २००९ का दिन साउदी अरेबियाको सीमाना नजिकै यूएईको एक दुर्गम क्षेत्र गयासी भन्ने ठाउंमा कार्यक्षेत्रमा दुर्घटना भै घटनास्थलमै मृत्यू भएको समाचार प्राप्त भएको छ ।समाचारदाता लोक बहादुर गुरुंग र रेवन्तराम अधिकारीका अनुसार रोडमा आफ्नो ड्युटी गरिरहेको बेला कुवेतबाट आएको ट्रेलरले ठक्कर दिएपछि उनको मृत्यू भएको हो । मृतकको घरपरिवारको बारेमा आफूहरु अनभिज्ञ रहेको र उनको शव अहिले कहां छ र कम्पनीले के गरिरहेको छ भन्ने कुरा पनि आफूहरुलाई जानकारी नभएको उनीहरुले बताए । मृतक लगायत अन्य साथीहरु यूएईको टेक्निकल रोड नामक कम्पनीमा उक्त क्षेत्रमा काम गर्दै आइरहेका थिए । उनीहरुका अनुसार मृतकले रोजगारीको सिलसिलामा यसअघि साउदी अरेबिया र कत्तारमा पनि काम गरिसकेका र यूएई उनका लागि तेश्रो रोजगारदाता मुलुक रहेको थियो ।नेपाली समाज यूएई, मुसफाह क्षेत्रीय समितिका अध्यक्ष कृष्णराम अधिकारीले सो मृत्यूको घटनाक्रम जानकारी लिइरहेको अवस्थामा उक्त कम्पनीमा कार्यरत नेपालीहरुले धेरै दुःख पाइरहेको पनि जानकारी हुन आएको छ । नेपालबाट ब्लू स्काई म्यानपावर मार्फत् ने.रु. तीस हजार देखि एकलाख सम्म भुक्तानी गरेर सो कम्पनीमा आएका नेपालीहरुले ड्युटी १२ घण्टा गर्नुपर्ने र खाना खाएर ३००/- दिर्हाम्स भन्दा नबच्ने गुनासो पनि पोखेका छन् । कार्यक्षेत्र अत्यन्तै कठीन र पञ्जा, जुत्ता, हेल्मेट जस्ता सेफ्टीका सामानहरु समेत कम्पनीले उपलब्ध नगराएको कुरा पीडितहरुलाई उद्घृत गर्दै कृष्णराम अधिकारीले बताउंछन् ।गत ०४ मई २००९ का दिन मुसफाहमा मगन चौधरीको आकस्मिक मृत्यू भएको समाचार नसेलाउंदै ०८ मई २००९ का दिन दुबईमा अर्जुन पोखरेलको करेन्ट लागेर मृत्यू भएको खबर आएको थियो । यस महिनाको करीब १५ दिनको अन्तरालमा यूएईमा तीनजना नेपालीको मृत्यूको सनाखत भैसकेको छ । नेपालको बढ्दो बेरोजगारीको समस्या तथा कमजोर पारिवारिक अवस्थाका कारण आफ्नो सुखी जीवन बिताउंने अभिलाषाले यूएई भित्रिएका नेपालीहरुको विभिन्न कारणले मृत्यूको लहर यूएईमा ज्यादै नै बढेको हुंदा यहां जीवनको कुनै भरोसा नभएको आभास पनि हुन थालेको छ ।

एकै गाविसका दुई विद्यालय बन्द

तनहुँ १६ जेठ । जिल्लाको दक्षिण भेगमा पर्ने ढोरफिर्दो गाविसस्थित दुई विद्यालय अनिश्चितकालका लागि बन्द गरिएको छ । ढोरफिर्दो-१ गर्दुमस्थित शारदा प्राथमिक विद्यालय र सोही गाविस-४ स्थित छाब्दी माध्यमिक विद्यालय बन्द गरिएको हो । उक्त विद्यालयका सबै विद्यार्थी विरामी परेपछि अभिभावकहरुको सल्लाहबाट नै विद्यालय बन्द गरिएको शारदा प्राविका प्रधानाध्यापक निर्मल पौडेलले बताउनुभयो ।
उहाँका अनुसार शारदा प्राविका ५६ र छाब्दी माविका ३१० गरी ३६६ विद्यार्थी विरामी परेका छन् । विद्यार्थीहरुलाई रुघाखोकी लाग्नुका साथै ज्वरो आउने र टाउको दुःख्ने रोग देखा परेको ढोरफिर्दो उपस्वास्थ्य चौकीका अहेव भीमसेन साहले बताउनुभयो । एक्कासि भएको मौसमी परिवर्तनले भाइरल फिवर रोग देखा परेको हो । सात दिन भित्र आफै निको हुने दमौली अस्पतालका डा। सुशीलनाथ प्याकुरेले बताउनुभयो । उहाँले थप्नुभयो - स्वास्थ्यकर्मी समयमै चनाखो हुँदा सो रोग फैलिन नपाएको हो।

के बन्ला त सहमतिको राजनीति ?

एकीकृत नेकपा माओवादीको नेतृत्वको सरकार सत्ताबाट बाहिरिएर एकाएक प्रतिपक्षमा बस्न पुग्यो र मुलुकको पुनः नयाँ नेतृत्व पायो । नयाँ नेपालका लागि गणतन्त्र नेपालका दोस्रो प्रधानमन्त्रीका रुपमा नेकपा एमालेका वरिष्ठ नेता माधवकुमार नेपाललाई संविधानसभाको बहुमतले अगाडि ल्यायो । नेपालको धेरै अगाडिदेखिका प्रधानमन्त्री हुने सपना बल्ल पूरा भएको छ । उनकै शब्दमा भन्ने भने भाग्यले नै माधव नेपाललाई यो अवसर प्राप्त भएको हो ।
प्रधानमन्त्री भएलगत्तै प्रधानमन्त्री नेपालले नेपाली जनताका नाममा सम्बोधन गरे । उनले गरेको सम्बोधनलाई क-कसले कसरी लिएभन्दा पनि प्रधानमन्त्रीका हैसियतले भनिनुपर्ने के थियो भन्ने कुरा नै प्रमुख छ । सम्बोधनले संविधान निर्माणलाई महत्वपूर्ण रुपमा हेरेको छ । माओवादी सेनाको रेखदेख पुनःस्थापना र समायोजनको विषयलाई आत्मसात् गर्दै आफ्नो दायित्वका रुपमा संविधानले लिएको छ । सबै राजनीतिक दलहरु मिलेर मात्र संविधान निर्माण हुने र शान्ति प्रकि्रयालाई टुंगोमा पुर् याउने साथै यो मुलुकमा सहमतिको राजनीतिक मात्र टिक्ने विश्वास सम्बोधनले लिएको छ । नेपाली सेनाले आफ्नो भूमिकाबाट पछि नहटी देशको रक्षार्थ खटिएको र राष्ट्रपति डा। रामवरण यादवले अहिलेसम्म निर्वाह गरेको भूमिका एउटा अभिभावकको जिम्मेवारी भएको प्रस्ट गरेको छ ।
त्यसो त सम्बोधनले १२ बुँदे समझदारी र विस्तृत शान्ति सम्झौता हुँदै अगाडि बढेको शान्ति प्रकि्रयालाई पछिल्ला दिनमा देखिएको राजनीतिक असमझदारीले खल्बल्याउने आशंका पैदा भएको बताएको छ । सम्बोधनमा अझै पनि असहमति र असमझदारी जारी नै रहन्छ भन्ने झ-झल्को पाइन्छ । सम्बोधनले संविधानसभाको ठूलो दल एकीकृत नेकपा माओवादीलाई हिजोको गल्ती कमजोरी सँगै बसेर समीक्षा गरौं भनेर भन्नुको साटो उसलाई प्रतिपक्षमा पुर् याएको छ । उनीहरुले पटक-पटक नागरिक सर्वाेच्चताको कुरा उठाउँदै आए पनि नेपालको सम्बोधनले त्यसलाई कहीँकतै उल्लेखसमेत नगरी राष्ट्रपतिको कदम र सेनापतिको कामको सम्मान गर् यो । सम्बोधन माओवादी नेताद्वारा बोलिएको कुराको खण्डन गर्नकै लागि मात्र गरिएको प्रस्ट देखियो । जुन कारणले प्रमुख राजनीतिक दलबीच अविश्वास असमझदारी र असहमतिको राजनीति उत्कर्षमा पुगेको छ । प्रधानमन्त्रीले त्यही कारणको खुलेआम वकालत गर्दा कसरी राष्ट्रिय सहमतिको निर्माण होला यसले त हिजोका राजनीतिलाई बिसर्िदेऊ र सँगै मिलेर नयाँ राजनीति गरौं भन्दै आश्वासन दिने काम मात्र भएन र यदि राष्ट्रिय सहमतिमा नै राजनीति गर्नु छ भने त सबैलाई सँगै मिलाउन सम्बोधनले कुनै मद्दत पुर् याएको देखिँदैन ।
एकीकृत नेकपा माओवादी अहिले सत्ताबाहिरबाट आफूले नागरिक सर्वाेच्चताबाट मात्र मुलुकले निकास पाउने भन्दै राष्ट्रपतिको कदम सच्चिएमा माधव नेपालको नेतृत्वलाई सहयोग गर्ने बताइरहेको नत्र अहिले बनेको यो सरकारप्रति आफ्नो कुनै समर्थन नरहेको पनि बताइरहेको छ । तर प्रधानमन्त्रीले त्यसको ठाडै अस्वीकार गरिदिएका छन् । नेपालले पनि आफूलाई लोकतन्त्रको हिमायती ठानेका छन् । तर आफूले देशका लागि यही गर्नुपर्छ भनेर सीधै भन्न भने सकेनन् । उनले त हिजोका सरकारको काम र वचनको सीधै विरोध र खण्डन गर्दै आफू कुनै पनि विषवृक्ष र कल्पवृक्ष नभएको तर एउटा असल वृक्ष बनी मिठो फल दिने सपना देखेको र त्यो पनि पूरा नभए बाटो हिँड्ने बटुवालाई छहारी मात्र दिनसक्ने बताए । उनको यो कुराले ुचर्काे घामले अत्तालिएका बटुवालाई पतझर रुखको छहारीु हो भन्ने संकेत दिएको छ ।
मुलुक कहिल्यै पराधीन नभएको तर सत्ताकेन्द्रमा द्वन्द चर्केका बेला स्वतन्त्र अस्मिता निर्णय क्षमता र अधिकारलाई कुण्ठित पार्न खोजिएको इतिहास देखाउँदै अप्ठेरोमा मात्र विदेशीको हात रहेको प्रस्ट पारेका छन् । ुआफ्नो थैलीको मुख बलियो पार अरुलाई दोष नदेऊ भन्ने अर्काे यो शब्दले ुगधालाई नुहाएर गाई बनाउन खोजिएकोु भने पक्कै हो । मुलुक पराधीन छैन भन्दै निर्णय भने विदेशीको हातमा सुम्पिनुले आफ्नो कमजोरीपन देखाएको प्रस्ट देखिन्छ । मुलुकमा भएको हत्या िहंसा असुरक्षा अराजकता बढ्दो दलण्डहीनता बेराजगारी महँगीलगायतका तत्कालीन समस्यको हलमा जुन प्रतिबद्धता देखाउनुपर्ने हो त्यसमा पनि उनले सर्वसाधारणको नजरले देखेकोभन्दा सामान्य मात्र देखे । त्यसमा आफ्नो नेतृत्व उपयुक्त भएको दाबी गरे पनि राष्ट्रिय सहमतिलाई जोड दिए पनि अन्ततः नागरिक हितको कुरा प्रमुख रुपमा सम्बोधन गरिएको छैन जसको फलस्वरुप अबको देशको राजनीतिले मुलुकमा अन्योलता पैदा गराएको छ ।
जे होस् प्रधानमन्त्रीको सम्बोधनमा भनेझैं प्रमुख प्राथमिकता संविधान निर्माण गर्नु हो भने राष्ट्रपति र मन्त्रिपरिषद्को संवैधानिक क्षेत्राधिकारबारे र सेनापति कटवालको अवकाशबारे माओवादी नेतृत्वसित बसेर संवाद गर्नुको विकल्प छैन न त दुवै पक्षलाई मान्य हुने र दुवैले जित्ने एउटा मध्यमार्गी बाटो निकालुनको नै विकल्प छ । यदि सँगै बसेर संवाद गर्ने हो भने अन्तरिम संविधानमुताविक राष्ट्रपति कुनै पनि हिसाबले कार्यकारी राष्ट्रपति बन्न सक्दैनन् । उनले मन्त्रिपरिषद्को निर्णयलाई उल्ट्याएर आफ्नो निर्णय गर्न कुनै अधिकार छैन । त्यसैगरी सेनाले पनि सरकारको सर्वाेच्चताको सम्मान गर्नुपर्छ । सेनाले सरकारसँग द्वन्द्व गर्ने राजनीति गर्ने होइन सरकारले दिएको आदेशको पालना गर्दै मुलुकको रक्षार्थ अगाडि बढ्नुपर्छ । जसले गर्दा आज मुलुकमा असहमतिको राजनीतिले प्रश्रय पाएकेा छ । राष्ट्रिय सहमतिको राजनीतिलाई अँध्यारोतर्फ धकेलेको छ । नेपालको सम्बोधनले राष्ट्रपति र प्रधानसेनापतिको कदमको समर्थन गर्नु माआवादीलाई मध्यमार्गमा नल्याउनु र प्रधानमन्त्रीले लचकता नदेखाई सहमतिको सरकारको राजनीति गर्न खोजेका छन् । यतिखेर मुलुकमा राष्ट्रिय सहमतिको सरकारको विकल्प छैन । यसका लागि इमानदारीका साथ गम्भीर पहल गर्ने राजनीतिक शक्ति वा नेता अहिलेसम्म कोही पनि देखिएका छैनन् भने कस्तो सहमतिको सरकार बन्ला

चीनमा नेपाली पक्राउ

बेइजिङ १३ जेठ । म्ाानवतस्करको अभियोगमा दक्षिण चीनमा एक नेपाली पक्राउ परेका छन् । राजधानी बेइजिङबाट झन्डै २ हजार किलोमीटर दक्षिणमा पर्ने सेनच्यान सहरबाट १८ विदेशीलाई चीनको विशेष प्रशासनिक क्षेत्र हङ्गकङ्गतर्फ लैजाने क्रममा कृष्णकुमार अधिकारी पक्राउमा परेका हुन् । अधिकारीसहित दुई भारतीय र पाँच चिनियाँ नागरिकलाई चीनको सीमा प्रहरीले पक्राउ गरेको हो । गत शुक्रबार सीमा प्रहरीले हङकङबाट झन्डै दुई किलामीटर टाढा समुद्रमा चलिरहेको मोटरबोटमा चढेर हङकङतर्फ जादँैगरेका दश विदेशीलाई पक्राउ गरेको थियो ।
उनीहरुकै सूचनाका आधारमा सबै तस्करहरु पक्राउ परेको सेनच्यानस्थित सीमा प्रहरी प्रवक्ता छन सन याङले जानकारी दिनुभयो । हङकङ प्रवेश गर्न चाहनेमा पाकिस्तान घाना भारत र बङ्गलादेशका नागरिक छन् । उनीहरु मध्ये दुई बालबालिका र एक महिला रहेको प्रवक्ता छनलाई उद्धृत गर्दै चिनियाँ साचारमाध्यमहरुले जनाएका छन् । हङकङ प्रवेश गर्न सफल भए उनीहरुलाई दुई वर्षसम्म कानुनसम्मत तरिकाले काम गर्न पाउने प्रलोभन तस्करहरुले दिएका थिए । हङकङ प्रवेशका लागि मात्रै उनीहरु प्रत्येकले तस्करहरुलाई ३३ हजारदेखि ६६ हजार रुपियाँ बुझाएको प्रहरीलाई जानकारी दिएका छन् ।
पक्राउ परेका सबैलाई सेनच्यानस्थित सार्वजनिक सुरक्षा ब्यूरोमा पुर् याइएको छ । चिनियाँ कानूनअनुसार म्ाानवतस्करलाई जेल सजाय हुनसक्ने छ भने अन्यको पहिचानपछि आ-आफ्नो देश फिर्ता गरिने जनाइएको छ ।

गोरखाली लोकतारामा पवन गुरुङ

गोरखा । गोरखामा साचालित गोरखाली लोकतारा अभियानमा स्वाँरा- १ माझगाउँका पवन गुरुङ गोरखाली लोकतारा हुन सफल भएका छन् । हलेसी सङ्गीत पाठशाला काठमाडौँ राष्ट्रिय लोक तथा दोहोरी गीत प्रतिष्ठान गोरखा र पृथ्वी साँस्कृतिक परिवार गोरखाको संयुक्त आयोजनामा सम्पन्न उक्त अभियानमा गुरुङ ४६ जना प्रतियोगीलाई उछिन्दै लोकतारा बन्न सफल भएका हुन् ।

सभासद्का लागि शैक्षिक योग्याता एसएलसी हुनुपर्ने

काठमाडौं । आगामी नयाँ संविधान निर्माणमा सभासद्का लागि कम्तीमा एसएलसीसरहको शैक्षिक योग्यता निर्धारण गर्न्र बहुसङ्ख्यक सर्वसाधारणले सुझाव दिएका छन् । संविधान निर्माणका लागि राय÷सुझाव सङ्कलन गर्न गएको टोलीमार्फत आम जनताले सो सुझाव दिएको पाइएको छ ।
सभासद्हरुको शैक्षिक योग्यता कम्तीमा एसएलसी हुनुपर्छ भन्नेमा नौ हजार ६९ स्नातक हुनुपर्छ भन्नेमा छ हजार ८६० साधारण लेखपढ मात्र भए पुग्छ भन्नेमा सात हजार २८५ र शैक्षिक योग्यता आवश्यक छैन भन्नेको सङ्ख्या छ हजार ७२० रहेको संविधान निर्माणका लागि राय सङ्कलन टोलीमार्फत भरिएको फाराममा उल्लेख छ । आगामी संविधानमा सभासद्हरुका लागि स्नातक तथा राष्ट्रपति प्रधानमन्त्री अर्थमन्त्री र शिक्षामन्त्रीका हकमा भने स्नातकोत्तरको शैक्षिक योग्यता अनिवार्य बनाइनुपर्ने सङ्घ सङ्गठन र सुझावकर्ताबाट सुझाव प्राप्त भएका छन् ।
सुझावकर्ताले एकभन्दा बढी क्षेत्रबाट सभासद्का लागि उम्मेदवार हुनबाट रोक लगाउनुपर्ने तथा एकपटक प्रधानमन्त्री भइसकेको व्यक्ति पुनः सभासद्का लागि उम्मेदवार हुन नपाउने व्यवस्थासमेत आगामी संविधानमा रहनुपर्ने सुझाव दिएको पाइएको छ ।
त्यसैगरी प्रत्येक पाँच वर्षमा हुने निर्वाचनको मिति संविधानमै तोकिनुपर्ने आरक्षण जातीय रुपमा नभएर गरिबी तथा भौगोलिक आधारमा हुनुपर्ने मतदाताको उमेर १६ वर्ष बनाइनुपर्ने कागजी भाषा र सम्पर्क भाषा निर्णय गर्ने अधिकार सङ्घीय राज्यलाई भए पनि मुलुकभर सम्पर्क भाषा नेपालीलाई बनाउनुपर्ने सुझाव दिइएको छ । नयाँ संविधान निर्माणका लागि सभासद्हरुमार्फत पठाइएको प्रश्नावलीमध्ये ४२ हजार प्रश्नावली भरेर आएका थिए ।
त्यसमध्ये व्यवस्थापकीय अङ्गको स्वरुप निर्धारण समितिमा ३७ हजार फाराम प्रशोधन भई फिर्ता आइसकेको चार हजार ५०० संशोधनको क्रममा रहेको र ५०० प्रशोधन हुन बाँकी भएको बुझिएको छ । सो प्रश्नावलीमा राज्य प्रमुखसहितको विधायक राख्नेमा २५ हजार ६६३ जना र राज्य प्रमुख बाहेकको विधायक बनाइनुपर्छ भन्नेमा पाँच हजार ७९७ जनाले आफ्नो राय दिएका थिए ।
त्यसैगरी केन्द्रीय विधायक एक सदनात्मक हुनुपर्छ भन्नेमा सात हजार २८ जनाले मत जाहेर गरेका थिए भने दुई सदनात्मक हुनुपर्छ भन्नेमा २४ हजार २८७ जना रहेका छन् । केन्द्रीय तहको तल्लो सदन र माथिल्लो सदनको निर्वाचन प्रणाली एउटै हुनुपर्छ भन्नेमा ११ हजार ९६६ र फरक फरक हुनुपर्छ भन्नेमा १८ हजार ४ जनाले आआफ्नो राय सुझाव दिएका छन् । साथै विधायिकमा आरक्षण आवश्यक छ छैन भन्नेतर्पु १७ हजार ७८५ जनाले राख्न उपयुक्त रहेको धारणा राखेका थिए भने नौ हजार ४१५ जनाले हुँदैन भन्ने तर्क राखेका छन् ।
त्यसैगरी सभासद्का लागि उम्मेदवार बन्न कम्तीमा ३० वर्ष उमेर पुगेको व्यक्ति हुन आवश्यक छ भनेर सुझाव दिनेमा १३ हजार ५७७ ३५ वर्ष हुनुपर्छ भन्नेमा १० हजार ६०९ तथा ४० वर्ष हुनुपर्छ भन्नेमा चार हजार ३१४ जना छन् ।साथै कतिपय सर्वसाधारणले १६ वर्षदेखि ७५ वर्षसम्मको व्यक्ति सभासद्का लागि उम्मेदवार बन्नसक्ने समेत सुझाव दिएका छन् । आगामी संविधान निर्माण गर्दा व्यवस्थापिकाको कार्यावधि पाँच वर्षको हुनुपर्नेमा अधिकांश सुझावकर्ताको मतैक्यता रहेको पाइएको छ । व्यवस्थापकीय अङ्गको स्वरुप निर्धारण समितिअन्तर्गत गठित अवधारणापत्र तथा प्रारम्भिक मस्यौदा उपसमितिले ती सुझावहरु समेटेर दिएको प्रतिवेदनमाथिको छलफललाई समितिले तीव्रता दिएको छ ।
उपसमितिले राज्यको केन्द्रीय तल्लो सदन १५१ सदस्यीय र माथिल्लो सदन ७५ सदस्यीय रहने व्यवस्थाका लागि प्रस्ताव गरेको छ भने प्रादेशिक सङ्घअन्तर्गत रहने सदन ३५ सदस्यीय हुनुपर्ने सुझाव राखेको छ । समितिले आफ्नो क्षेत्राधिकारभित्र परेको विभिन्न सङ्घीय एकाइमा व्यवस्थापिकाको स्वरुप र गठन विधि सङ्घीय इकाइमा व्यवस्थापिकाहरुबीचको अन्तरसम्बन्ध व्यवस्थापन कार्यविधि र आर्थिक व्यवस्थापनका सवालमा आगामी संविधानमा समेट्नु पर्ने विषयलाई छलफल गरी पहिलो चरणका लागि टुङ्गो लाउने कार्यलाई प्राथमिकतामा राखेर काम गरिरहेको छ । छलफलमा जुटेका सभासद्हरुले संविधान नियम कानुन निर्माण गर्दैमा जनताले अधिकार पाउँछन् भन्ने कुरोको ग्यारेन्टी हुँदोरहेनछ भन्ने कुरा विगतको अभ्यासले देखाएको छ भन्दै कानुन कार्यान्वयनमा जोड दिने खालको नीति निर्माण गर्नु नै अहिलेको आवश्यकता भएको बताए ।
सो समितिका सभापति रमेश रिजालले नयाँ संविधान निर्माणका लागि समितिले पाएको क्षेत्र र अधिकारभित्र रहेर समितिलाई प्राप्त जिम्मेवारी पूरा गर्ने कार्यलाई तीव्रता दिए पनि व्यवस्थापिका-संसदको अवरोध र सरकारको फेरबदलले कामलाई प्रभाव तुल्याएको बताउनुभयो । उहाँले भन्नुभयो- ुमुलुकालाई दूरगामी प्रभाव पार्ने संविधान निर्माण कार्य त्यति सजिलो छैन । शब्दशब्दलाई व्याख्या गरी अगाडि बढ्नुपर्छ हामीलाई दिएको जिम्मेवारी पूरा गर्न कामलाई तीव्रताका साथ गहकिलो छलफल चलाइरहेका छौँ पाँच सात दिनभित्रै पहिलोचरणको जिम्मेवारी हामीले पूरा गर्नेछौँ ।

रुघाखोकीबाट १० जनाको मृत्यु

हुम्ला ६ जेठ । हुम्ला जिल्लाका विभिन्न गाविसमा फैलिएको रुघाखोकीबाट आजसम्म १० मृत्युभएको छ । सो रोगबाट पछिल्लो पटक सर्कीदेउ गाविसका ३५ वर्षकी च्युरी फडेरा ३० वर्षकी हुम्स कार्की ५० वर्षकी स्यान्जीरा फडेरा र सिमीकोट गाविस वडा नं। ८ का ड्याले कामीको मृत्युभएको जिल्ला प्रहरी कार्यालय हुम्लाले जानकारी दिएको छ । प्रमुख जिल्ला अधिकारी शिवप्रसाद नेपालले रोगप्रभावित गाविसहरुमा स्वास्थ्यकर्मी र औषधि पठाउन पठाउन जिल्ला अस्पताल हुम्लालाई निर्देशन दिइसकिएको बताउनुभयो । मध्यपश्चिमााचल स्वास्थ्य निर्देशनालय सुर्खेतमा औषधि र प्राविधिकको माग गरिएको जानकारी पनि उहाँले दिनुभयो । जिल्लाका २५ गाविसमा रुघाखोकीका बिरामीको सङ्ख्या दिनप्रतिदिन बढ्दै गएको जिल्ला प्रहरी कार्यालयले जानकारी दिएको छ ।

मोटरबाटो निर्माणमा एकको मृत्यु

गोरखा ६ जेठ । गोरखा जिल्ला बक्राङ गाविसमा मोटरबाटो निर्माणका लागि ग्याभिङ वाल राख्दै गर्दा सोही गाविस पिपलछाप निवासी ५० वर्षीय लेखबहादुर थापाको मृत्युभएको छ । ग्याभिङले चेप्दा ३५ वर्षीय काजी थापा र ३० वर्षीय झमान राना गम्भीर घाइते भएका छन् । घाइतेलाई उपचारका लागि काठमाडौँ लगिएको बताइएको छ ।

वैदेशिक रोजगार पीडित - प्रहरीबाटै पीडित

इटहरी 6 जेठ । आकर्षक तलबको लोभमा विदेश पुगेर हैरानी व्यहोरेर आफ्नो घर आएका वैदेशिक रोजगारका पीडितहरु प्रहरीबाट पुनःपीडित बन्न पुगेका छन् । धरान ९ का प्रकाश श्रेष्ठ र धरान ९ का सीतल तुलाधार धरान नगरका विभिन्न वडाका ३० जनालाई सिङ्गापुरको पानीजहाजमा आकर्षक तलबसहित रोजगार दिलाई दिने आश्वासनसहित त्यहाँ पुर् याए पनि उनीहरुले रोजगार नपाएपछि दुःख पाएर धरान फर्केका थिए ।
मुस्किलले आफ्नो घर आएका पीडितले इलाका प्रहरी कार्यालय धरानमा रोजगारमा लैजाने मानिससँग आफ्नो डुबेको पैसा असुल्नका लागि दिएको उजुरीमा रोजगारमा लैजाने प्रकाश श्रेष्ठका बाबु गोपाल र सीतल तुलाधरकी दिदी सीताले आपुूहरुले पैसा फिर्ता दिने सहमतिसहित कागजमा हस्ताक्षर गर्न लाग्दा प्रहरी निरीक्षक रवी रावलले रोकेपछि पीडितहरु झन पीडित बन्नु परेको बताएका छन् ।
प्रहरी निरीक्षक रावलले पीडितलाई गालीगलौज गरी इलाका प्रहरी कार्यालय परिसरबाट बाहिर निकालेको र मिलिसकेको मुद्दालाई पनि लिखित कागजातमा हस्ताक्षर गर्न रोकेर पीडितलाई थप पीडा दिएको पीडितमध्येका मोहम्मद जावेदले बताए । प्रहरी निरीक्षक र प्रहरी नायब निरीक्षकको कारण वैदेशिक रोजगारका लागि भनेर दिइएको ३० जनाको रु।४६ लाख ४३ हजार तिर्न तयार भएका रोजगारमा लैजाने प्रकाशका बाबु गोपाल र सीतलका दिदी सीतालाई उक्साएर प्रहरीले कागजातमा हस्ताक्षर गर्न नदिएको आरोप पीडितहरुको छ ।
आपुूहरुमाथि प्रहरीले थप अन्याय गरेको भन्दै क्षेत्रीय प्रहरी इकाई कार्यालय धरानमा पुनः कारबाहीका लागि निवेदन गरेपछि क्षेप्रइका धरानले सो मुद्दा मिलाउनका लागि वडा प्रहरी कार्यालय धरानलाई जिम्मेवारी दिइएको पीडित धरान १९ का गङ्गा क्षेत्रीले बताए । पीडित धरान ८ का किरण श्रेष्ठका अनुसार उनीहरुलाई लैजाने दुवै जना सिङ्गापुरमा नै रहेकाले आपुूहरुले उनीहरुका अभिभावकलाई छोरा र भाइले डुबाई दिएको रकमको कुरा गर्दा स्वयम् उनीहरुले प्रहरीमा गएर मिलापत्र गर्ने र पैसा फिर्ता गर्ने सहमति बनेको थियो ।

मजदुरले ज्याला नपाउँदा सिँचाइ अवरोध

दमक ४ जेठ । झापाको कन्काई नदीमा मजदुरहरुको अवरोधका कारण एक हप्तादेखि नहरमा पानी बग्न छाडेपछि दर्जनौँ कृषक सिँचाइविहीन हुनपुगेका छन् । सतासीधामस्थित सो नदीमा एक दशकअघि निर्माण गरिएको कन्काई सिँचाइ आयोजनाका दुई दर्जन मजदुरले पारिश्रमिक नपाएको भन्दै नहरमा अवरोध पुर् याएपछि त्यस क्षेत्रमा सिँचाइसेवा बन्द हुनपुगेको हो । बन्दले गर्दा शिवगन्ज महाभारा सतासीधाम बैगुनन्धारालगायतका बासिन्दाका सयौँ हेक्टरमा लगाइएको चैतेधान खेतीसमेत प्रभावित भएको स्थानीय कृषक कुमार राईले बताउनुभयो । आयोजनाले दुई दर्जन मजदुरको छ महिनादेखिको ज्याला नदिएको भन्दै नहरमा अनिश्चितकालीन अवरोध पुर् याउँदै आएका मजदुरहरुले पारिश्रमिक नपाएसम्म आन्दोलन जारी राख्ने बताएका छन् । यता कृषकहरुले भने आयोजना र मजदुरको आन्तरिक समस्याले सिङ्गो सिँचाइ योजना प्रभावित हुन नहुँने भन्दै अविलम्ब सिँचाइसेवा नियमित गर्न माग गरेका छन् ।

गोरखाका कैदी र थुनुवाको अवस्था सामान्य

गोरखा । गोरखा जिल्ला कारागारमा रहेका थुनुवाकैदी र आश्रित गरी ७१ जना बन्दीको अवस्था सामान्य रहेको छ । कारागारमा ३९ जना कैदी ३० जना थुनुवा र २ जना आश्रित बन्दी बालबालिका रहेका छन् । ज्यान मुद्धामा तनहँु र कास्कीबाट आएका पाँच महिला र सात पुरुष गरी १२ रहेका छन् । कैदीका लागि दिने गरिएको चामल भत्तामा कुनै कमी नभएको ज्यान मुद्धामा जेल सजाय भोगिरहेकी सरिता मजकोटीले बताउनुभयो । गोरखा कारागारका प्रमुख रेशम गुरुङका अनुसार विगतको समयमा भन्दा गोरखा कारागारका कैदीको अवस्था अहिले व्यवस्थित भएको छ । द्वन्द्वको समयमा नालीको पानी खुवाउने गरिएको गोरखा कारागारमा अहिले मुलको शुद्ध खानेपानी खुवाउने गरिएको छ ।
एक महिना अगाडि कारागार भित्रै सुत्केरी भइ छोरी जन्माएकी सावित्री वि।s। जेलमा आफुलाई राज्यले सहयोग गरेको बताउँदै नगद सहयोग समेत प्रदान गरेकोमा खुशी व्यक्त गर्नुभयो । गाउँ घरमा महिला सुत्केरी हुँदा र छोरी पाउँदा हेंलाको पात्र बन्ने गरेकोमा जेलमा सरकारले गरेको सहयोगको उहाँले खुलेर प्रशंसा गर्नुभयो ।

क~ाचनपुरमा छसय समलिङ्गी

काचनपुर २ जेठ । प्रशंसा समूह नामक संस्थाले सङ्कलन गरेको तथ्याङ्कअनुसार काचनपुर जिल्लामा मात्रै ६०० भन्दा बढी समलिङ्गी रहेको पाइएको छ ।
समाजले नस्वीकार्ने र अपहेलित हुने डरले समलिङ्गीहरु सार्वजनिक हुन नचाहेको प्रशंसा समूहका अध्यक्ष अम्वादत्त भट्टले बताउनुभयो । पुरुष-पुरुषप्रति र महिला-महिलाप्रतिको आकर्षणलाई समलिङ्गीका रुपमा हेरिने गरिएको भए पनि तेस्रो लिङ्गी पनि समलिङ्गी भएको अनुसन्धानका क्रममा फेला परेको उक्त संस्थाको दाबी छ । यहाँका ग्रामीण बस्तीहरुमा समलिङ्गी कम भए पनि सहरी क्षेत्रहरुमा यसको सङ्ख्या ४०० को हाराहारीमा रहेको पाइएको छ । महिला समलिङ्गीभन्दा पुरुष समलिङ्गीको सङ्ख्या बढ्दै गइरहेको बताइएको छ ।
प्रशंसा समूहका अध्यक्ष भट्टका अनुसार समलिङ्गीहरुको अनुमतिबिना परिचय सार्वजनिक गर्न नमिल्ने हुँदा उनीहरुलाई गोप्य नै राखिएको छ । ग्रामीण बस्तीहरुमा अझै सामाजिक डरले केही समलिङ्गीहरु अगाडि आउन सकेका छैनन् । समलिङ्गीहरुको पहिचान गरी संस्थाले उनीहरुलाई सङ्गठित र अधिकारका लागि चेतना भर्न संस्था अग्रसर रहेको उक्त संस्थाका कार्यक्रम संयोजक ईश्वरराज पन्तले बताउनुभयो । महेन्द्रनगर सहरी क्षेत्रका केही युवा समलिङ्गीले सङ्गठित भई आफ्नो अधिकारका लागि कार्य गर्ने बताए पनि उनीहरु खुला रुपमै अगाडि आउन भने सकेका छैनन् । पुरुष र महिलाजस्तै समलिङ्गीहरुले राज्यका हरेक क्षेत्रमा पहुँच पुर् याउन सरकारसँग मागसमेत गरेका छन् । उनीहरुले नयाँ बन्ने संविधानमा समलिङ्गीको स्थान किटान गरिनुपर्नेमा जोड दिएका छन् ।

बेरोजगारी जापान जान नपाउने

श्रम संवाददाता
काठमाडौं। जापानमा काम गर्न जान पाउने आशामा बसेका नेपाली युवायुवतीको आशामाथि तुषारापात भएको छ। जापानमा काम गर्न जान चाहने व्यक्तिले नेपालको कुनै पनि कम्पनी वा प्रतिष्ठानमा काम गरेकै हुनेपर्ने बाध्यात्मक व्यवस्थाका कारणले पूर्ण रुपले बेरोजगार रहेका नेपाली युवायुवतीले जापानमा जान नपाउने भएका हुन्। रोजगारमा संलग्न भएका व्यक्तिले मात्र जापान जान पाउने भएपछि बेरोजगार नेपाली युवायुवतीका निम्ति जापानको रोजगार ुकागलाई बेल पाकेकोुसरह भएको छ ।
श्रम तथा यातायात मन्त्रालयका सचिव युवराज पाण्डेका अनुसार जापानको जिट्कोसँग प्रशिक्षार्थी कामदार पठाउने भएको सम्झौतामा काम गर्न जापान जान चाहने व्यक्तिले नेपालको कुनै पनि कम्पनी वा प्रतिष्ठानमा काम गरिरहेकै हुनुपर्छ । नेपालबाट जाने कामदारले यहाँका कम्पनीमा जुन प्रकारको काम गर्दै आएका हुन् जापानमा पनि त्यही प्रकारको काम दिइनेछ । कामको प्रशिक्षण अवधिभर खान बस्नबाहेक तलबलगायत अन्य सुविधासमेत नदिइने सम्झौतामा उल्लेख गरिएको छ । सचिव पाण्डेका अनुसार नेपाली कामदारले जापानमा कति समय प्रशिक्षार्थीका रुपमा काम गर्नुपर्ने हो त्यो अहिले तय भइसकेको छैन । प्रशिक्षण अवधि पूरा भएपछि मात्र कामदारले कम्पनी नियमअनुसार तलबलगायतका अन्य सुविधा पाउनेछ सचिव पाण्डेले बताए ।
बेरोजगार नेपालीका निम्ति त यो व्यवस्थाले जापान जाने ढोका थुनियो नि भन्ने जिज्ञासामा सचिव पाण्डेले भने- यसलाई ढोकै थुनिएको रुपमा नलिउँ । तर जापान जान चाहनेलाई नेपालमा काम गरिरहेको कम्पनीको सिफारिस र खर्च भने त्यही कम्पनीले बेहोर्नुपर्छ । त्यस अर्थमा जापान जान छनोट भएका कामदारले पैसा खर्च गर्नु पर्दैन पाण्डेको भनाइ थियो । जापान काम गर्न जान छनोट भएका कामदारले शुल्क तिनु नपर्ने व्यवस्था गरिए पनि यो प्रकि्रयाले नेपाली कामदारलाई थप जटिलतामा पुर् याएको छ । पहिलो सर्तअनुसार नेपालको कुनै पनि कम्पनीमा काम गरिरहेकै हुनुपर्ने दोस्रो सर्तअनुसार कम्पनीले सिफारिस र खर्चसमेत बेहोर्नुपर्ने भए पनि औद्योगिक प्रतिष्ठानहरु यसतर्फ त्यति सकारात्मक देखिएका छैनन् ।
सन् २००३ को डिसेम्बरमै जापानको जिट्कोसँग नेपालले कामदार पठाउने सम्झौता गरेको थियो । सम्झौतापछि यसको व्यवस्थापनसहितको जिम्मेवारी सरकारले उद्योग वाणिज्य महासंघलाई दिएकोमा यस्तै खर्चालु प्रावधानले गर्दा महासंघले यसप्रति अहिलेसम्म तदारुकता नदेखाएपछि मात्र सरकारले केही महिनाअघि जापानमा कामदार पठाउन चाहने म्यानपावरको आवेदन माग गरेको थियो । सोहीअनुरुप अहिले श्रम मन्त्रालयले १ सय ६८ म्यानपावर कम्पनीलाई जापान कामदार पठाउन अनुमति दिएको छ ।
विभिन्न प्रकि्रयाहरु पुर् याउँदै म्यानपावरसम्म पुगेर छनोट हुनुपर्ने हुँदा अहिले जापान जान चाहने कामदारहरु अन्योलमा रहेका छन् । कार्यरत कम्पनीले नै जापान जाने खर्च दिनुपर्ने प्रावधानबाट त झनै अनियमितता र भ्रष्टाचार हुने संकेत देखापरेको छ । कुनै पनि कम्पनीमा काम गरेको र जापान जानुअघिसम्म कम्पनीमै बहाल रहेको प्रमाणपत्र लिनका निम्ति पनि अब कामदारले मोटो रकम खर्च गर्नुपर्ने हुन्छ ।
कम्पनीमा प्रवेश गर्न बाहिरिन र जापान जानसम्म सम्पूर्ण खर्च कामदार स्वयंले अघोषित रुपमा गर्नुपर्ने बाध्यता सिर्जना भएको छ । जापान जाने र पैसा कमाउने लोभमा नेपाली कामदार झनै ठगिने त होइनन् यो प्रश्न गम्भीर रुपले उठेको छ ।

मलामी नपाएपछि श्रीमान्को लास आफैं बोक्न बाध्य

रामेछाप ३१ वैशाख । छिमेकीहरुले मलामी जाने परम्परा समेत तोडेका कारण रामेछापकी एक महिलाले आफ्नो श्रीमान्को लास आफंै बोकेर घाट पुर् याउन बाध्य भएकी छिन् । दुरा गाउँ गाविस वार्ड नं ८ की सरस्वती पोखरेल अहिले आफ्नो श्रीमान्को काजकि्रया पनि आफैले गरिरहेकी छिन् ।
सरस्वतीले दोस्रो विवाह गरेदेखि नै गाउँलेहरुले उनीमाथि कुदृष्टि लगाउँदै आएको बताइएको छ । पहिलो श्रीमान्लाई सङ्कटकालका बेला सेनाले मारेपछि उनले दुरागाउँका कृष्णप्रसाद पौडेलसँग दोस्रो विवाह गरेकी थिइन ।
उनको पहिलो श्रीमान्लाई सेनाले हत्या गरी कसैले नछुन चेतावनी दिएपछि उनले आफै काजकि्रया गरेकी थिइन् । त्यसबेला श्रीमान्को काजकि्रया आफै गरेको र पोते नफुकालेको भन्दै गाउँलेहरुले उनको आलोचना गरेका थिए । पछि परम्परा तोडेकी महिलासँग विवाह गरेको भन्दै दोस्रा पति कृष्णलाई पनि गाउँलेले एक्ले कान्छो भनेर उपेक्षा गर्ने गरेका थिए । तर दुर्भाग्य सरस्वतीका यी दोस्रा श्रीमान्को पनि मृत्यु भयो ।
अहिले सरस्वती एकातिर गाउँलेहरुले अपहेलना गरेको पीडा त अर्कोतिर श्रीमान्को मृत्युको पीडासहित काजकि्रयामा बसेकी छिन् । उनका तीन छोरी र एक छोरा छन् । छोरो सानो भएको र कृष्णका दाईभाईले समेत कि्रया बस्न नमानेपछि सरस्वती आफै कि्रया बसेको बताउँछिन् । साथै उनी आफ्नो समाज रुढिवादी परम्पराले ग्रस्त भएकाले आफूले निकै दुःख पाउनुपरेको बताउँछिन् । उनले त्यो परम्परालाई तोड्न श्रीमान्को लास आफैं बोकेर डेढ घन्टा टाढाको घाटमा लगी दाहसंस्कार गरेकी थिइन् ।

अपहरणको आरोपमा जिउँदै जलाए स्थानीय वासीले

राजविराज ३१ वैशाख । सप्तरीको पोर्ताहा गाविस-४ मा आज दिउँसो एक अपरिचित पुरुषलाई गाउँलेहरुले जिउँदै जलाएका छन् । स्थानीय एक ११ वर्षीया बालिकालाई ललाई-फकाई चकलेट खुवाउँदै गर्दा बालिकाको अपहरण गर्न आएको भन्दै गाउँलेहरुले जीउँदै जलाएका हुन् ।नाम थर खुल्न नसकेका ती पुरुषको घटनास्थलमा मृत्यु भएको प्रहरीले जनाएको छ ।

पोर्ताहा-४ बस्नेत शिवजी सरदारकी ११ वर्षीया छोरी मीना सरदारलाई चकलेट खुवाउन जवर्जस्ती गरेपछि स्थानीय बासिस्दाले ती पुरुषलाई समातेर कुटपिट गर्दै जलाएको भारदह प्रहरी चौकीका प्रहरी नायव निरीक्षक रामविलास िसंहले बताउनुभयो । बङ्गाली भाषा बोल्ने ती व्यक्तिका साथमा रहेका एक महिलासहित दुईजना फरार भएको प्रत्यक्षदर्शीहरुले बताएका छन् । यतिबेला बालबालिकाको अपहरण गर्ने र आँखा निकाल्ने गिरोह सकि्रय रहेको हल्लाले सप्तरीवासीमा त्रास फैलिएको छ । जिल्लाको विभिन्न गाउँबाट शङ्काको आधारमा हालसम्म छ जना महिला तथा पुरुष पक्राउ परेको जिल्ला प्रहरी कार्यालय सप्तरीले जनाएको छ ।

पियनद्वारा गाविस संचालन, बजेट बाँडफाँडमा अनियमितता

गोरखा । गोरखा जिल्लाको हर्मी गाविस प्राय संधैभरि पियनद्वारा नै संचालन हुँदै आएको छ । समाचार संकलनको क्रममा सो गाविस भवन पुग्दा जहिले पनि पियन मात्रै भेट हुने गरेको हाम्रा समाचारदाताले जनाएका छन् ।

गाविस सचिव रामचन्द्र मरहठ्ठाले आँपपिपल गाविस र हर्मी गाविसको जिम्मेवारी िलंदै आएका छन् । हर्मी गाविसका सहायक सचिव दुर्गा पोखरेलले सचिवको अनुपस्थितिमा काम गर्दै आएको भए पनि उनी एक बजेभन्दा अगाडि कहिल्यै कार्यालय पुग्दैनन् । बिहान दश बजेदेखि बेलुका ५ बजेसम्म पियन रामनाथ पराजुलीले मात्रै गाविसको सबै काम संचालन गर्दै आएका छन् । सचिव र सहायक सचिव प्राय समितिको मिटिङमा मात्र उपस्थित हुने गरेको पाइएको छ । हाम्रा समाचारदाता विहान दश बजेदेखि सचिव र सहायक सचिव भेट्नका लागि दिउँसो १ः३० बजेसम्म बस्दा पनि भेट नभएपछि फर्कनु परेको बताएका छन् । उनका अनुसार पियन रामनाथ मात्रै अफिसमा उपस्थित रहेको र उनले सबै काम गर्दै आएका छन् । गाविसको चिठी काट्ने देखि सिफारिस जन्म दर्ता विवाह दर्तालगायतका सबै काम रामनाथले नै गर्ने र सचिव आएका बखतमा सही गराउने गरेका छन् । सचिव भने सरकारी तलब बुझ्ने र धेरै दिनमा एक दिन आएर हाजिरी र पियनले तयार गरेका कागजमा सही गर्ने काम मात्रै गर्दै आएका छन् ।

यसैक्रममा हर्मी गाउँ विकासका लागि छुट्याइएको बजेटमा समेत अनियमितता भएको बुझिएको छ । बजेट बाँडफाँडमा गाविसका प्रावि र मावि गरेर ८ वटा स्कुलले समानुपातिक रुपमा रकम प्राप्त गर्नु पर्नेमा त्यसो नगरी पाँच वटा स्कुललाई मात्र रकम दिइएको छ । जसमा २ वटा सरस्वति प्राविलाई ७/७ हजार शिखरज्योति प्राविलाई ३० हजार विज्ञान प्राविलाई १ लाख महेन्द्रलिला उमाविलाई २ लाख दिइएको छ भने रकम नपाउनेमा लक्ष्मीनारायण प्रावि चम्पावती प्रस्तावित मावि र एउटा मदरसामुस्लिम भाषा पढाइने रहेका छन् । गाविसको सहयोग रकम आफूहरुलाई नदिइएकोमा नपाउने विद्यालयहरुले कसैलाई काखा कसैलाई पाखा गरेको गुनासो गरेका छन् ।

यसैक्रममा विज्ञान प्राविलाई बोर्डिङमा रुपान्तरण गरिसकिएको अवस्थामा एक लाख गाविसले छुट्याउनुलाई स्थानयि बासिन्दाले सरकारी रकमको दुरुपयोग भनेका छन् । बोर्डिङको नाफा व्यक्तिमा जाने तर सहयोग सरकारले दिने कुरालाई कसैले पनि राम्रो मानेका छैनन् । त्यसैगरी गाउँमा दलित बस्तीको बाहुल्यता बढी रहे पनि दलित वस्तीको विकासका निम्ति जम्मा २५ हजार रकम छुट्याएकोमा दलितहरु अत्यन्तै असन्तुष्ट देखिएका छन् । अझै पनि उनीहरुमा शैक्षिक प्रभाव भने पर्न सकेको छैन । यसैगरी भ्रमण खर्चमा ४० हजार कार्यालय संचालनमा २० हजार विविध खर्चमा २० हजार सेवा खर्चमा १५ हजार संचार १० हजार पत्रपत्रिकामा २५ हजार महिला विकासका लागि ५० हजार र राष्ट्रिय साक्षरता अभियानका नाममा ५६ हजार छुट्याउनुलाई गाविसका बासिन्दाले सही ठहर् याउन सकेका छैनन् । यसलाई भ्रष्टाचारको निम्ति बाटो प्रशस्त गरिएको भन्नेहरुको कमी छैन । राष्ट्रिय साक्षरता अभियान विगत तीन महिनाका लागि चलाइएको भए पनि गाउँमा सो अवधिमा प्रौढ शिक्षा पढाइएकोमा कसैले पनि आफ्नो नामसम्म लेख्न सक्ने भएका छैनन् ।

कटवालबारे निर्णय लिनुअघि भारतको साथ लिन चाहन्थें : प्रधानमन्त्री

मैले कटवाललाई कुनै पनि कारबाही गर्नुभन्दा अघि भारतीय राजदूत राकेश सुदलाई भनेको थिएँ यस विषयमा म गम्भीर छलफल गर्न चाहन्छु । त्यसका लागि सम्भव छ भने एउटा सन्देश पठाइदिनुस् कि यसका लागि भारतीय विदेश सचिव अथवा अरु कोही वरिष्ठ व्यक्ति नेपालमा कुराकानी गर्न आउन सक्छन् ... हामीले यस विषयमा माओवादी नेतृत्वको सरकार र भारतबीच केही अस्पष्टता थियो भन्ने थाहा पायौं । म दिल्लीबाट आउने उच्च पदस्थ अधिकारीसँग छलफल गरेर यो विषय कटवालमाथिको कारबाही किनारा लगाउन चाहन्थें । तर दुर्भाग्यवश राजदूतले भारतमा चुनावी अभियान जारी छ यसका लागि कोही पनि मान्छे छैनन् यो ज्यादै गाह्रो हुन्छ भन्ने उल्लेख गर्दै तत्काललाई आफ्नो देश विशेष दूत पठाउन असमर्थ रहेको मलाई जानकारी गराए। सेनापतिलाई हटाउन सहमत हुने एमालेका नेताहरु कोको थिए ?नेकपा एमालेका झलनाथ खनाल ईश्वर पोखरेल वामदेव गौतमजस्ता उच्च केन्द्रीय नेताहरु प्रधान सेनापति रुक्मांगत कटवालले जहिल्यै निर्वाचित सरकारलाई चुनौती दिने प्रयास गरिरहेको र त्यसले भविष्यमा ज्यादै नराम्रो अवस्था निम्त्याउनेछ त्यसैले हामीले केही न केही कारबाही गर्नै पर्छ भन्नेमा सहमत थिए । जब एमाले नेतृत्व सहमत भयो मैले पनि मधेशी जनाधिकार फोरमको नेतृत्वसँग यस विषयमा छलफल गरें । उनीहरु पनि कारबाही प्रकि्रया अघि बढाउन सहमत भए । आज पनि फोरम यो कुरामा अडिग छ तर पछि एमालेले आफ्नो धारणा उल्ट्यायो ।जब एमालेले मन्त्रिपरिषद् बैठक नै बहिष्कार गर् यो तैपनि तपाईले सेना प्रमुखलाई बर्खास्त गर्नै पर्ने आवश्यकता कसरी महसुस गर्नुभयो जब कि यसले ठूलो संकट निम्त्याउनेछ भन्ने तपाईंलाई थाहा थियो ?किनभने यो सिद्धान्तको प्रश्न थियो यस मुलुकमा इतिहास रच्ने प्रश्न थियो । यदि हामीलेसेना प्रमुख अथवा सैनिक सर्वोच्चतासामु आत्मसमर्पण गर्ने हो भने त्यसले आउँदा दिनमा धेरै ठूलो समस्या निम्त्याउनेछ । त्यसैले हामीले आफ्नो अडानमा अडिग रहने निर्णय गर् यौं । मैले सरकारबाट राजिनामा दिनुपर्ने भए पनि मैले नेपालमा नागरिक सर्वोच्चतालाई स्थापित गर्नै पर्छ ।त्यसो भए तपाईं पाकिस्तानको अनुभवतर्फ ख्याल गरिरहनुभएको थियो ?अवश्य नै । हामीले नेपालमा पनि पाकिस्तानमा के भयो भनेर छलफल गर् यौं । र भारतमा १९४७ देखि अहिलेसम्म नागरिक सर्वोच्चता कसरी स्थापित हुँदै आएको छ भनेर छलफल गर् यौं ।उसो भए तपाइं त्यही भारतको मोडेल नेपालमा पनि लागू गर्न चाहनुहुन्थ्यो ?निश्चय पनि । यो प्रश्न मैले विभिन्न दलका नेतासँग छलफल गरेको थिएँ कि हामीले यो विषयमा पाकिस्तानबाट होइन कि भारतको अनुभवबाट पाठ सिक्नुपर्छ ।तर भारतले मन्त्रिपरिषद्को आदेशलाई उल्ट्याउने र सेनापतिलाई पदमै बहाल गराउने राष्ट्रपति रामवरण यादवको निर्णयलाई साथ दियो । त्यसले तपाईलाई असन्तुष्ट बनाएको थियो? हामीले के आशा गरेका थियौं भने भारतले नागरिक सर्वोच्चताका पक्षमा विश्वसनीय स्थान लिनेछ किनभने उसको आफ्नै परम्परा र नेपालमा प्रजातन्त्रका लागि भएका संघर्षमा सहयोगका कारण हामीलाई त्यस्तो लागेको थियो । वास्तवमा म के कुरा स्पष्ट गर्न चाहन्छु भने मैले कटवाललाई कुनै पनि कारबाही गर्नुभन्दा अघि भारतीय राजदूत राकेश सुदलाई भनेको थिएँ यस विषयमा म गम्भीर छलफल गर्न चाहन्छु । त्यसका लागि सम्भव छ भने एउटा सन्देश पठाइदिनुस् कि यसका लागि भारतीय विदेश सचिव अथवा अन्य कोही वरिष्ठ व्यक्ति नेपालमा कुराकानी गर्न आउन सक्छन् । हामीले यो विषयमा माओवादी नेतृत्वको सरकार र भारतबीच केही अस्पष्टता थियो भन्ने थाहा पायौं । म दिल्लीबाट आउने उच्च पदस्थ अधिकारीहरुसँग छलफल गरेर यो विषय किनारा लगाउन चाहन्थें । तर दुर्भाग्यवश राजदूतले भारतमा चुनावी अभियान जारी छ यसका लागि कोही पनि मान्छे छैनन् यो ज्यादै गाह्रो हुन्छ भन्ने उल्लेख गर्दै तत्काललाई विशेष दूत पठाउन असमर्थ रहेको मलाई जानकारी गराए ।त्यसो भए कटवालविरुद्ध कारबाही गर्नुअघि तपाई भारतीय नेतृत्वलाई निर्णयमा साथ लिन चाहनुहुन्थ्यो ?निश्चय नै ।तर तपाईले व्यापक छलफल र परामर्शबिना कुनै पनि निर्णय नलिने वाचा गर्नुभएको थियो तर तपाईले यो वाचा पूरा गर्नुभएन भनेर अरु दलले भनिरहेका छन् नि ?म स्पष्ट पार्न चाहन्छु । जब सेनापतिको प्रश्न छलफलमा अएको थियो सुरुदेखि नै पुसमा सैन्यभर्ती प्रकि्रयादेखि नै मैले विभिन्न पक्षसँग छलफल र परामर्श गर्ने प्रयास गरें भारतीय अधिकारीसँग पनि यो मान्छे शान्ति प्रकि्रयाका लागि सहज छैन नागरिक सर्वोच्चताका लागि सहज छैन । र त्यसैले उनीविरुद्ध केही कारबाही गर्न म चाहन्थेँ । त्यसैले भर्ती प्रकि्रयाको विषय सार्वजनिक भएलगत्तै विवाद थियो । अन्य पक्षहरुले भने हुन्छ तर यो बेला कारबाही गर्नु उचित समय होइन । उनलाई स्वाभाविक ढंगले अघि बढ्न दिऊँ । तर यस्ता नकारात्मक कार्य जारी रहे । त्यसपछि पनि कारबाही गर्नुअघि मैले विभिन्न दलसँग छलफल गर्छु भनें । १५ दिनसम्म परामर्श गरिरहें ।केही मानिस भारतीय दबाबको परिणामका कारण एमालेको धारणा उल्टिएको बताउँछन् । तपाईं सहमत हुनुहुन्छ ?त्यसो भन्नु धेरै टाढा जानु हुनेछ । एमालेभित्रै नेतृत्वलाई ज्यादै ठूलो दबाब थियो र त्यसमा कुनै प्रकारको दिल्लीको दबाब पनि हुन सक्छ ।सञ्चार माध्यमले के अनुमान गरिरहेका छन् भने माओवादी रथी कुलबहादुर खड्कासम्म पुग्यो उनीसँग केही समझदारी भयो जसका कारण तपाइं उनलाई सेनापति बनाउन चाहनुहुन्थ्यो । यथार्थ के हो ?यी सबै आधारहीन हल्ला हुन् । हामीले खड्का र छत्रमान सिंह गुरुङमा अथवा अन्य जनरलमा कुनै फरक देखेका छैनौं । हाम्रो चासो कटवालसँग हो जो नागरिक सर्वोच्चताविरुद्ध कार्य गरिरहेका छन् । र हामीले अरु दललाई र केही अन्तर्राष्ट्रिय समुदायलाई पनि आश्वस्त तुल्याउने प्रयास गरेका थियौं कि खड्का नै नयाँ सेनापनि बन्नुपर्छ भन्ने हाम्रो कुनै रोजाइ छैन । उनी दोस्रो वरियतामा थिए र जब हामीले प्रमुखविरुद्ध कारबाही गर् यौं भने दोस्रो वरियताको रथीको स्वभाविक रुपमा पालो आउँछ । तर हामीसँग कुनै गोप्य एजेन्डा थिएन र खड्कासँग कुनै गोप्य छलफल पनि भएको थिएन ।अवकास पाउन केही सातामात्र बाँकी रहेका रथीको पदावधि बढाउने पनि कुनै योजना थिएन त ?थिएन । वास्तवमा हामीले उनलाई कार्यवाहक सेनाप्रमुख बनाएका थियौं । यदि हामीले उनलाई लामो समयका लागि सेनापति बनाउन चाहेका थियौं भने मन्त्रिपरिषद्को निर्णयबाट कार्यवाहकको जिम्मेवारीमात्र दिने थिएनौं । त्यसैले उनी कार्यवाहक सेना प्रमुख हुने थिए र उनको सेवा निवृत्तपछि हामी नयाँ सेनापतिबारे खुला छलफल गर्न तयार थियौं कि गुरुङ कि अरु जनरलका विषयमा । केही मानिसले सोचेका छन् हामी खड्कालाई माओवादीको पक्षमा उक्साउने प्रयास गरिरहेका छौं । यस्ता आधारहीन हल्ला जनतालाई भ्रमित गर्न आएका हुन् ।सैन्य भर्तीको मुद्दा तपाईलाई किन यति महत्वपूर्ण भयो र सेनापति कटवालले सिफारिस गरेका आठ बि्रगेडियर जनरलको पदावधि बढाउन अस्वीकार गर्नुपर्ने आवश्यकता के थियो उनीहरुमध्ये धेरै जना अत्याधिक सक्षम व्यावसायिक अधिकृत थिए भनेर मलाई भनिएको छ ।?माओवादी जनसेनाको समायोजन र पुनःस्थापन पूरा नभएसम्म नेपाली सेना र जनसेनामा कतै पनि भर्ना लिन नपाइने सहमति भएको थियो । वास्तवमा संयुक्त राष्ट्रसंघले उक्त समझदारी उल्लंघन भएको उल्लेख गर्दै सैन्य भर्ती प्रकि्रया रोक्न हामीलाई पत्राचार गर् यो । त्यसपछि हामीले यसलाई रोक्न कटवाललाई चिठी लेख्यौं । तर उनले आदेश मानेनन् । बि्रगेडियर जनरलहरुका सवालमा एउटा अधिकृतको पदावधि सकिएपछि थप नगरिएका विगतका धेरै उदाहरण छन् । यो बेला पनि आठ बि्रगेडियर जनरलका सवालमा जसको पदावधि सकिनै लागेको थियो हामीले के विश्वास गर् यौं भने नयाँ अधिकृतहरुलाई अवसर दिनुपर्छ त्यसैले पदावधि थप गरिएन । सेनामा मात्रै होइन प्रहरीमा पनि १०÷११ अधिकृतको पदावधि थप गरिएको थिएन । यदि मैले नयाँ अधिकृतलाई अवसर दिइन भने पुरानै यथास्थितिवाद कायम रहन्छ जसले परिवर्तनको गतिलाई आत्मसाथ गर्न सक्तैन ।तपाईंका पार्टीका नेताले जबसम्म कटवाललाई पदमै रहन दिइएको राष्ट्रपतिको आदेश फिर्ता हुँदैन तबसम्म माओवादीले संसद्लाई आफ्नो नियमित काम गर्न नदिई अवरुद्ध गर्नेछ । त्यो अनुत्तरदायी कार्य भएन र ?हामी के विश्वास गर्छौं भने राष्ट्रपतिले आफ्नो असैवैधानिक कार्य सच्याउनुपर्छ र केही समयका लागि हामी संविधानसभाको कार्य रोक्न गइरहेका छैनौं । यसअघि नेपाली कांग्रेसले कटवालको मुद्दामा केही समय संसद चल्न दिएका थिएनन् । प्रत्युत्तरमा हामीले पनि सभा अवरुद्ध गरिरहेका छौं । किनभने यस्ता गतिविधि हामीलाई कांग्रेसले सिकाएको हो । तर संसद निरन्तर अवरुद्ध गर्ने हाम्रो कार्यक्रम छैन हामी संसदलाई कार्य गर्न र नयाँ सरकार चुन्न दिनेछौं ।भनाइको तात्पर्य तपाईं यो संसद अवरुद्ध गर्ने बाटामा अडिग हुनुहुन्न ?छैन ।तपाई फेरि सरकारमा जान सक्नुहुन्छ ?राष्ट्रपतिले कटवाललाई यथावत् काम गर्न दिएको निर्देशन नसच्याएसम्म हामी सरकारको अंग बन्ने छैनौं ।यदि संसदले सेनाका बारेमा राष्ट्रपतिले होइन नागरिक सरकार एक्लैले निर्णय गर्ने अधिकार राख्छ भन्ने सिद्धान्तसहितको प्रस्ताव पारित गरेमा सेनापति बर्खास्त गरिनुअघिकै जस्तो सहमति कायम गर्न सम्भव छ ?सिद्धान्तको कुरामा हामी त्यस प्रकारको प्रस्तावमा सहमत हुनेछौं । तर अहिलेका लागि नयाँ सरकार गठन गर्ने प्रकि्रयामा यो आसयमा त्यो सम्भव छैन । त्यस्तो अवस्थामा हामी प्रतिपक्षमा बस्नेछौं ।अहिले प्रतिपक्षमा बस्यो भने भविष्यमा आफ्नो पार्टीलाई चुनावमा फाइदा हुन्छ भन्ने सोच्नुहन्छ ?हामीले अर्को चुनावका बारेमा सोचेका छैनौं । हामी नागरिक सर्वोच्चताका बारेमा मात्र सोचिरहेका छौं । यदि हामी प्रतिपक्षमा गयौं भने त्यो पनि मुख्यतः नागरिक सर्वोच्चताकै लागि हुनेछ । अरु दल विपक्षमा हुँदा माओवादीले संविधानसभाका लागि कडा संघर्ष गर् यो । हामीले गणतन्त्रका लागि कठोर संघर्ष गर् यौं र अहिले नागरिक सर्वोच्चताका लागि लड्यौं । जनता अरु दल किन चूप बसिरहेका छन् भनेर प्रश्न गर्छन् कसरी माओवादीमात्रै यसका लागि संघर्ष गरिरहेका छन् भन्नेछन् । त्यसपछि पार्टीको 'इमेज' जनताको दिल र दिमागमा पुग्नेछ । हामी विजयी हुनेछौं । (भारतीय दैनिक हिन्दूमा प्रकाशित अन्तर्वार्ताको अनुवाद)

नारायणहिटीका छानामा विषालु खनिज

बिहिवार

काठमाडौं वैशाख ३१ नारायणहिटीस्थित परराष्ट्र मन्त्रालयका हरिया छाना टिनका ठान्नुभयो भने तपाईं गलत हुनुहुनेछ । ती १९७०-८० को दशकमा युरोप-अमेरिकामा प्रतिबन्धित विषालु खनिज 'एस्बेस्टोस' बाट बनेका हुन्। १९७२ मा निर्मित पूर्वराजदरबार सचिवालय रहेको यो भवनमा तिनै एस्बेस्टोसका छाना प्रयोग भएका छन् । 'हामीले जस्ता टिन छाएको ठानेका थियौं' परराष्ट्रका एक अधिकारीले भने 'तर हानिकारक एस्बेस्टोसले बनाइएको रहेछ।' यो सिमेन्टबाट बनाइएको पातलो टायलजस्तो देखिन्छ तर जस्ताजस्तो खण्डखण्ड परेको हुन्छ ।स्रोतका अुसार भवनको माथिल्ला सबै छाना यही विषालु खनिजका हुन् । तर पूर्व राजा ज्ञानेन्द्रको सचिवालयकक्ष प्रवेशद्वारा र मुख्य ढोका सामुन्नेका गरी दुई वटा स-साना छाना भने टिनले छाएका छन् । काठको धुलोबाट भेनेस्टा बनाएझैं एस्बेस्टोसका धुलो मेसिनले पेलेर जस्ताकै आकारमा बनाइन्छ र छानालगायत निर्माण कार्यमा प्रयोग गरिन्छ ।ताप विद्युत र रासायनिक परिवर्तन प्रतिरोधी भएकाले १९ औं शताब्दीको अन्त्यदेखि युरोप-अमेरिकाका निर्माण व्यवसायीमा यो निकै लोकपि्रय थियो । २०२८ माघमा राजा महेन्द्रको निधनपछि उनका छोरा वीरेन्द्रले उक्त सचिवालय भवन निर्माण गराएका थिए । राजदरबारका एक पूर्वकर्मचारीका अनुसार आगोले नखाने खिया नलाग्ने र बढी टिकाउ हुने भएकाले सचिवालय भवनको छानामा यसको प्रयोग गरिएको थियो । १९७० को सुरुतिर युरोप÷अमेरिकामा निर्माणजन्य सामग्रीका रुपमा एस्बेस्टोसको प्रयोगले मानव स्वास्थ्यमा प्रतिकुल असर पार्छ भनेर वातावरण संरक्षकहरुले अभियान चलाउन थालेपछि उनीहरुले नेपालजस्तो तेस्रो मुलुकमा सहयोगस्वरुप दिएको हुनसक्ने उनले बताए ।उनका अनुसार राजधानी लगायत देशका तीन÷चार दशक पुराना भवनहरुमा यसका छाना प्रयोग गरिएका छन् । यद्यपि नेपालमा यो कहिलेदेखि भित्रियो भनेर कसैले एकिन गरेनन् ।'त्यतिबेला बाढी पहिरो भुइचालोजस्ता दैविकप्रकोपका बेला सहयोग स्वरुप विभिन्न देशले यस्ता सामग्री दिएका हुन्थे' उनले भने 'ती भवन निर्भाण स्कुल पौवाहरु बनाउन प्रयोग हुन्थ्यो।'भौतिक योजना तथा निर्माण मन्त्रालयका प्रवक्ता हरी प्रसाद शर्माका अनुसार जस्ता पाताभन्दा सस्तो तर बलियो हुने गरेकाले विगतमा यस्तो निर्माण सामग्रीको प्रयोग भए पनि अहिले यो आयात नहुने जानकारी दिए ।'किनेर पनि ल्याइयो होला सहयोग स्वरुप पनि आएको हुन सक्छ' उनले भने 'जे होस् पुराना भवनहरुमा यसको छाना प्रयोग भएको पाइन्छ।'स्वास्थ्य सेवा विभागका महानिर्देशक गोविन्द ओझाले आगो-प्रतिरोधी र टिकाऊ हुने भएकाले यसको प्रयोग गरिएको हुन सक्ने उल्लेख गर्दै मानव स्वास्थ्यका दृष्टिले यो हानिकारक भएको बताए ।भक्तपुर क्यान्सर अस्पत्तालका निर्देशक राजेन्द्र बरालका अनुसार यसको संक्रमणबाट मेजोथेलियामा नामक अत्यन्त खतरनाक क्यान्सर हुने संभावना अत्यधिक रहन्छ । यो क्यान्सर लागिसकेपछि सामान्यतः निको हुदैन ।एस्बेस्टोसको संक्रमण भइसकेपछि शरीरबाट हटाउन अहिलेसम्म सकिएको छैन । 'शरीरसम्म यसको संक्रमण भएमा मेजोथेलियमा जस्तो घातक क्यान्सरका साथै अन्य रोग लाग्ने संभावना ज्यादै हुन्छ' उनले भने 'तर सितिमिति यसको संक्रमण भइहाल्दैन।'युरोप र अमेरिकातिर प्रतिबन्धित भए पनि आगो प्रतिरोधी यो खनिज अझै कुनै-कुनै निर्माण सामग्रीमा प्रयोग गर्ने गरिएको उनले जानकारी दिए। आगालागी भएर वा पुरानो भएर छाना खिइन थालेपछि त्यसको कण स्वासप्रश्वासका माध्यमबाट मानव शरीरसम्म पुगेमा त्यसले गम्भीर रोगहरु निम्त्याउन सक्नेछ । झण्डै चार दशक अघि निर्मित परराष्ट्र मत्रालयको छानोको अवस्थाबारे आफूहरुले नबुझेको त्यहींका एक अधिकारीले जानकारी दिए । 'हामी धुरीमा गएका छैनौं अहिलेसम्म त्यो टुटे-फुटेको देखिएको छैन' ती अधिकारीले भने ।विशेषज्ञहरुका अनुसार सामान्य छानामुनी बसेको भन्दा त्यसको छाना मुनी बस्नेलाई क्यान्सर हुने खतरा कम्तिमा सात गुना बढी हुन्छ । धुलो उडेर आयो भने त्यसले सोझै फोक्सोमा संक्रमण गर्छ र क्यान्सर हुने संभावना हुन्छ ।विकिपेडियाका अनुसार एस्बेस्टोस त्यस्तो विशेष प्रकारको सिलिकेट खनिज हो सामान्यतः यसको अर्थ 'नबिग्रिने र जादुमयी खनिज' भन्ने हुन्छ । वैज्ञानिकहरुले ६ प्रकारका खनिजलाई एस्बेस्टोसका रुपमा व्याख्या गरेका छन् । 'एस्बेस्टोसका कणहरु शरीरमा पुगेपछि कहिल्यै हटाउन सकिँदैन । यसका कारण ती कण छिट्ट शरीरका तन्तुहरुमा प्रवेश गर्छ र क्यान्सर न्यूमोकोनियोसिस लगायत घातक रोग लाग्न सक्छ । श्वासप्रश्वासका माध्यमबाट यो सोझै फोक्सोमा पर्ने भएकाले क्यान्सर हुने संभाबना बढी हुन्छ' विश्वकोषले लेखेको छ ।२००१ सेप्टेम्बर ११ मा वल्र्ड ट्रेड सेन्टरमा आतंककारी आक्रमण भएपछि त्यसको भग्नाबशेष एस्बेस्टोसका कारण हुने प्लुरल मेसोथेलियमा रोग देखा परेको थियो । दोस्रो विश्वयुद्धका बेला पानीजहाज कारखानामा काम गर्ने मजदुरहरुलाई एस्बेस्टोस क्यान्सर देखिएको थियो ।१९७६ मा अमेरिकी कंग्रेसले एउटा कानुन बनाई यस्ता विखालु पदार्थलाई नियमन गर्न कानुन बनाए पनि यो पूर्णत बन्द भएन । १९८९ मा वातावराण संरक्षण एजेन्सीले यसको उपयोगमाथि प्रतिबन्ध नै लगायो । युरोपेली संघले पनि यसमा प्रतिबन्ध लगाइसकेको छ । रुसलगायत केही मुलुकले भने यसको यो खनिज प्रशोधन अझै जारी राखेका छन् जसबाट कम्तीमा ३ सयभन्दा बढी निर्माण सामग्री उत्पादन गर्ने गरिन्छ ।

१२० औ अन्तर्राष्ट्रिय श्रमिक दिवस भव्य रुपले सम्पन्न

काठमाडौ। १२० औं अन्तर्राष्ट्रिय श्रमिक दिवस गणतन्त्र चोक गोंगबुमा हिजो शुक्रबार भव्य रुपले सम्पन्न भएको छ । कार्यक्रम अन्तर्राष्ट्रिय आप्रवासी अलायन्सइमानेपाल र नेपाल श्रमिक संगठनको संयुक्त तत्वाधानमा भएको थियो ।
उक्त अवसरमा राष्ट्रिय मुक्तिाका लागि एक महिने आन्दोलनको तयारी गरिएको घोषण श्रमिक अगुवा रमेश तुफानले गर्नुभयो। आन्दोलन तयारीका क्रममा श्रमिक जागरण अभियान र श्रमिक आन्दोलनको नयाँ मोडलको लागि विभिन्न कार्यक्रमहरु तय गरिएको जानकारी गराईएको थियो। जागरणका क्रममा उपत्यकाव्यापी खेलकुद प्रतियोगिता श्रमश्रमिक हक अधिकार सम्बन्धी प्रकाशन श्रम ऐन कानुन र अभिसन्धी महासन्धी सम्बन्धी अध्ययन तथा छलफल आदि रहेका छन् भने आन्दोलनको नयाँ मोडलसम्बन्धी आसन्न संविधानमा श्रमिकहरुको अधिक अधिकारका लागि पहल र श्रम गरेर जीवन यापन गर्ने श्रमजीवी किसान मजदुर भरिया ज्यामी सुकुम्बासी भूमिहीन कर्मचारी प्राध्यापक विद्यार्थी आप्रवासीलगायतको सल्लाह सुझाव र सहभागीतामा खुला बहस तथा छलफल गर्न सबैमा आव्हान गरिएको छ । एक महिने उक्त कार्यक्रमबाट प्राप्त हुने सुझाव विचार र निष्कर्षलाई गणतान्त्रिक चोक खुला कार्यक्रममार्फत् सार्वजनिक गरिने जानकारी िदंदै श्रमिक अगुवा तुफानले भन्नुभयो- ुयस तयारीका लागि विभिन्न श्रमिक संघसंस्थाहरुबीच अन्तरकि्रया गरेर मे महिनालाई श्रमिक मुक्ति संघर्षको तयारीको महिनाको रुपमा लिइएको हो।
कार्यक्रममा विभिन्न स्थानबाट भेला भएका श्रमिकहरुले बालाजु चोकबाट विहान ११ः३० बजे गणतन्त्रचोकसम्म विभिन्न नाराहरु अंकित प्लेकार्डका साथ नारा लगाउँदै मार्चपास गरिएको थियो। र् यालीमा आप्रवासी कामदार पीडित श्रमिक कृषि मजदुर प्रेस मजदुर सुकुम्बासी भूमिहीन कारखाना मदजुर यातायात मजदुरलगायतको सहभागीता रहेको थियो। उक्त र् याली गोंगबुको गणतान्त्रिक चोकमा पुगेर सभामा परिणत भएको थियो।
कार्यक्रममका अध्यक्षसमेत रहेका तुफानले लोकतान्त्रिक गणतन्त्रको अनुभुति श्रमिक वर्गमा नपुगेकोले दोस्रो आन्दोलनको तयारी गर्नुपरेको बताउनुभयो। जनताको महान् बलिदानबाट स्थापित सरकारले श्रमिकहरुमाथि आक्रमण र षड्यन्त्र गर्ने सुकुम्बासीका छाप्रा जलाउने निमुखा जनतालाई गिरफ्तारी र हतोत्साही बनाउन खोजेको तुफानले बताउनुभयो। तिनै श्रमिक सुकुम्बासीहरुले सत्तामा पुर् याएका सत्ता संचालकहरुको महल भत्काउन सक्ने चेतावनी उहाँले दिनुभयो। सुकुम्बासी नेता हिमालिसंह तामाङले यही माचबाट गणतन्त्रको घोषणा गर्दै वर्तमान सत्ताधारी मन्त्रि नेताहरुले सुकुम्बासीलाई बास र भूमिहीनको भूमिमाथिको अधिकार दिलाउने सम्बन्धी लाखौं सुकुम्बासीहरुलाई आन्दोलनमा उतारेको बताउँदै उनीहरु अहिले पजेरो र महलमा मस्त रहेर हाम्रो बास उठाउँदैछन् भन्नुभयो। यसैबीच कार्यक्रममा श्रमदूतका तर्फबाट दिनेश कार्की नेपाल श्रमिक संगठनका तर्फबाट सूर्य भट्ट आप्रवासी अलायन्सका उपाध्यक्ष आर।सी। तिवारी श्रमिक पत्रकार कोपिला गौतमलगायतले मन्तव्य राख्नुभएको थियो।
कार्यक्रममा श्रमिक गायकहरु बद्री पंगेनी विरही कार्की विमल गौतम हाँस्य कलाकार श्रीकृष्ण िसंखडा तथा सुरसप्तक कलाकेन्द्रले आ-आफ्नो कला प्रस्तुत गरेका थिए। गणतन्त्रचोकबाट ुअझै गणतन्त्र आुको छैन है मजदुरले भने झैं भाुको छैन हैु भन्दै बद्री पंगेनीले हजारौं दर्शकलाई जुरुक्कै उचालेका थिए। गायक विरही कार्कीको ुखै त हाम्ले लोकतन्त्र पाएको भोको पेटले पेटभरी खाएकोु गीतले दर्शकहरुलाई निकै भावुक बनाएको थियो।
यसैबीच राजनीतिक दलका भातृ संगठनको आयोजनामा विभिन्न स्थानमा अन्तर्राष्ट्रिय श्रमिक दिवस मनाएका छन्। एमालेको जिफन्ट कांग्रेसको ट्रेड युनियन कांग्रेस माओवादीको अखिल नेपाल ट्रेड युनियन महासंघलगायतले आ-आफ्नै ढंगबाट छुट्टाछुट्टै स्थानमा मे दिवस मनाएका थिए।

इतिहासस“ग गा“सिएको नाताशाहवंशीय राजाको उद्गम थलोले गणतन्त्रको खाता खोल्ला

-भोजराज भाट र दामोदर न्यौपाने/गोरखा

फागुन १४ गते झिसमिसे बिहानीमा गोरखकाली मन्दिर रहेको माथिल्लो गोरखा दरबारतिर उक्लिए म्ँाओवादी वरष्िठ नेता बाबुराम भट्टर्राई । संविधानसभाको चुनावमा गोरखा क्षेत्र नं २ बाट उम्मेदवारी दिएको भोलिपल्ट द्वन्द्वात्मक भौतिकवादमा विश्वास राख्ने बाबुराम त्यसरी मन्दिर गइरहेको दृश्य सा“च्चै अपत्यारलिो थियो । आ“गन या बारीको डिलमा बसेर स्थानीयले उनलाई चाख दिएर एकोहोरो हेररिहे ।राष्ट्र निर्माता पृथ्वीनारायण शाहको गोरखा दरबार पुग्दा बाबुरामको स्वागत-सत्कारमा कुनै कमी रहेन । दरबार हेरचाह अड्डाका कर्मचारीदेखि पुजारीसम्म त्यहा“ थिए । दरबार परसिरभित्र छालाका जुत्ता खोलेर बाबुरामभित्र पसेको देख्नासाथ गोरखनाथका पुजारी टेकनाथ घिमिरे थाली बोकेर आइपुगे । भने, "प्रसाद थापेर जानूस् है बाबु †" मौका छोप्न बाबुराम पनि कम रहेनछन् । भनिहाले, "पृथ्वीनारायण शाहले यही गोरखनाथबाट आशर्ीवाद पाएर पुरानो सत्ताको एकीकरण गरेका थिए, लौ मलाई पनि नया“ सत्तामा विजयी हुन आशर्ीवाद दिनूस् †" पुजारीबाट खरानीको टीका थापेका बाबुरामले भावुक मुद्रामा पा“च सय रुपिया“ दक्षिणा पनि थमाए । खासमा बाबुरामले टीका थापेका मन्दिरका अर्का पुजारी प्रदीपनाथ योगी माओवादीपीडित रहेछन् । डेढ वर्षहिले माओवादी कार्यकर्ताले राजावादी भएको आरोपमा उनलाई मोसो मात्र दलेका थिएनन्, जुत्ताको माला लगाई गोरखा बजार परत्रिmमा समेत गराएकँ थिए । तर, अहिले तिनै कार्यकर्ताका वरष्िठ नेताले 'आशर्ीवाद' लिनुको चुनावी अर्थ पक्कै होला । २०१५ सालको चुनावमा काङ्ग्रेसका संस्थापक नेता कृष्णप्रसाद भट्टर्राईले एउटा बाहुन बस्तीमा रक्सी र कुखुराको मासु खाइदिएका कारण हारेको चर्चा गोरखाका गाउ“घरमा अझै पनि सुनिन्छ ।त्यही तीतो यथार्थ बुझेर बाबुरामले पनि गोरखनाथको र्'दर्शन' गरेका हुन् त - माओवादीका यी वरष्िठ नेताले आशर्ीवाद माग्नुको प्रतीकात्मक सन्देशचाहि“ 'शत्रुकै गोलीले शत्रुलाई ढाल्ने' रणनीति हुनसक्छ । एकातिर धार्मिक आस्थाको प्रतीक गोरखनाथ र कालिकामाईमा गएर उनी गोरखालीहरूको सहानुभूति बटुल्ने प्रयासमा देखिन्छन् भने अर्कोतिर उनका कार्यकर्ताचाहि“ गोरखाका शाहवंशीय अस्ितत्व नामेट पार्ने गतिविधिमा लागेको भेटिन्छन् ।जनआन्दोलन-२ लगत्तै गाउ“बाट सहर छिर्ने क्रममा माओवादी कार्यकर्ताहरूले देशव्यापी रूपमा राजाका सालिक भत्काउने अभियान नै चलाए । त्यही क्रममा गोरखा बजारमा रहेको पृथ्वीनारायण शाहको सालिक पनि भत्काइयो । गोरखाका ऐतिहासिक र पुरातात्त्विक महत्त्वका वस्तुहरूको संरक्षण गर्न २२ वर्षघि करबि १५ करोड रुपिया“ लागतमा गोरखा दरबार संरक्षण परयिोजना सुरु गरएिको थियो । त्यसै अर्न्तर्गत ०५२ सालमा पार्कको मध्यभागमा राखिएको उनको सालिक अनावरण नहु“दै माओवादीले तोडे । न्यायप्रेमी भनेर चिनिएका राजा राम शाहको सालिक पनि उनीहरूले बा“की राखेनन् । कतिसम्म भने पृथ्वीनारायणका सहयोगी बीसे नगर्चीको सालिकसमेत माओवादीले रहन दिएनन् ।गोरखाका हरेक शाहवंशीय अवशेष मेटाउने प्रयासमा देखिन्छन् माओवादीहरू । जस्तो, माथिल्लो र तल्लो दरबारका भित्ताभित्तामा प्रचण्डलाई प्रथम राष्ट्रपति बनाउने नारा पोतिएका छन् । गोरखा बजारको मूलद्वारमा सडक विस्तार गर्न नमिल्ने गरी पक्की सहिद गेट बनाइएको छ, जसमा 'जनयुद्ध'का क्रममा गोरखामा मारएिका व्रि्रोहीहरूको शिलालेख छ । गोरखा दरबार क्षेत्र परसिरमा रहेको रानीवनलाई कब्जा गरेर 'गणतान्त्रिक जङ्गल' नामकरण गरएिको छ ।दरबार परसिरमा रहेका गोरखनाथ तथा कालिकामाईको मन्दिरलाई पूजापाठ खर्च उठोस् भनेर स्थापना गरएिको ३६ वटाजति गुठीमध्ये अधिकांश माओवादी कार्यकर्ताले कब्जा गरेका छन् । किन - माओवादीका गोरखा इन्चार्ज विजय भन्छन्, "हालसालै २३ वटा गाविसमा सात हजार रोपनी जग्गा गुठीको नाममा देखियो । ती सबै मन्दिर, मठ र दरबारका नाममा दर्ता भए पनि त्यसको भोगचलन कि त दरबारका पुजारीले गरेका छन् कि त दरबारकै आसेपासेले । त्यसैले जनताकै मातहतमा सम्पत्ति हुनर्ुपर्छ भनेर कब्जा गरेका हौ“ ।"गणतन्त्रतिर गोरखागोरखकाली मन्दिरलाई शाहवंशको कुलदेवीका रूपमा पूजा गरन्िछ । यही“बाट फूलपाती लगेर हनुमानढोकामा भित्र्याएपछि दसै“ पूजा सुरु हुन्छ । राजाहरू कालिकालाई शक्तिको प्रतीकका रूपमा लिन्छन् । पृथ्वीनारायण शाहले मुलुक एकीकरण गर्दा दिएको नारा थियो- जय गोरखकाली माई † राजधानी काठमाडौ“मा सारेपछि पनि शाहवंशीय राजाहरूले आफ्नो दैवी-केन्द्र गोरखालाई नै मानिरहे । "राजधानी सारे पनि देवीलाई र्सार्न त मिलेन," गोरखा क्याम्पसका इतिहास विषयका उपप्राध्यापक अर्जुन भण्डारी भन्छन्, "त्यही भएर उनीहरू यता धाइरहन्छन् ।" विजय प्राप्त गरेपछि शाहवंशले गोरखनाथलाई इष्टदेव मान्न थाले । त्यही भएर गोरखनाथ अङ्कित मुद्रासमेत प्रचलनमा ल्याइएको थियो । यस्तो मुद्रा दर्ुइ वर्षघिसम्म पनि प्रचलित थियो । निसाना छापमा समेत गोरखनाथ अङ्कित छ ।गोरखकालीमा चार जना पुजारी छन् । उनीहरू सिद्ध सम्प्रदायका योगी हुन्, जसको कान चिरएिको हुन्छ । उनीहरूले हरेक दिन गोरखनाथ गुफामा रोट बनाउ“छन् । चामल या गहु“को पीठोमा ल्वाङ, सुकुमेल, छोकडा, अलै“चीलगायत ५२ किसिमका मसला हालेर यस्तो रोट बनाइन्छ । रोट का“चो र पकाएको गरी दर्ुइ किसिमका हुन्छन् । का“चो रोट भुङ्ग्रोमा राखेर पकाइन्छ भने पाकेको रोट घिउमा राखेर । धेरै दिनसम्म नबिग्रिने र खा“दा अडिलो पनि हुने भएकाले पृथ्वीनारायण शाहले नेपाल एकीकरण गर्दा सेनालाई यस्तै रोट खुवाउने गरेको भनाइ छ ।मनको इच्छा पूरा गर्न सवा लाख रोट चढाउने चलन पनि छ गोरखामा । ०६१ माघमा राजा ज्ञानेन्द्रले गोरखा दरबारमा रहेको गोरखनाथ गुफामा सवा लाख रोट चढाएका थिए । पुजारीका अनुसार राजाहरूले नया“ काम थाल्न वा कुनै शक्ति हासिल गर्नपर्ूव गोरखनाथको आशर्ीवाद लिने चलन छ । नभन्दै राजा ज्ञानेन्द्रले पनि रोट चढाएको एक सातापछि नै माघ १९ मा 'कू' गरे । त्यसको र्समर्थनमा स्थानीय व्यापारी मानबहादुर श्रेष्ठको नेतृत्वमा ठूलो र्‍याली निस्क्यो । मानबहादुर एक वर्षछि नगरचुनावमा पृथ्वीनारायण नगरपालिकाको र्सवसम्मत मेयर त भए तर बा“की वडामा उम्मेदवार भेट्टाउनै मुस्िकल पर्‍यो । अहिले त उनी स्वयम्मा राजतन्त्रप्रति कुनै मोह छैन ।र्वर्तमान सरकारले राजाको अधीनमा रहेको गोरखा दरबारलाई पुरातात्त्विक विभाग अर्न्तर्गत सरकारी मातहतमा राखेको छ । विगतमा दरबार परसिर राजा वीरेन्द्रको स्वामित्व हुनेगरी बनाइएको थियो । कालिका र गोरखनाथको पूजा गर्न वीरेन्द्रले गोरखा दरबारकै टाकुरोमा हेलिप्याड बनाएका थिए । राजपरविारले प्रायःजसो बडादसै“का बेला यहा“ पूजापाठ गर्ने चलन छ । लोकतन्त्रपछि चाहि“ राजा आएका छैनन् । हरेक वर्षो बडादसै“मा यहा“ ८६ वटा रा“गा र १ सय ३५ बोकाको बलि दिइन्थ्यो । यसपालि ३५ बोका र रा“गा १९ मात्र काटियो । स्थानीय बासिन्दाहरू 'बदलि“दो परििस्थति'का कारण सङ्ख्या घटेको अनुमान लगाउ“छन् ।राजाको शासनकालसम्म पनि चैतेदसै“मा २७ वटा रा“गा, ४६ वटा बोका काटिन्थ्यो । गोरखा दरबार हेरचाह समितिका नायब सुब्बा विष्णु सिम्खडा भन्छन्, "खोइ, त्यो पनि हुने हो या होइन, अहिलेसम्म पत्तो छैन ।" गोरखा दरबारमा पूजा गर्दा राजाका एक प्रतिनिधि खटिन्छन् । गएको बडादसै“सम्म्ा त्यस्ता प्रतिनिधि खटिएकै थिए तर आउ“दो चैते दस“ैमा आउने/नआउनेबारे केही जानकारी नपाएको दरबार स्रोत बताउ“छ ।गोरखा दरबारको हेरचाहका निम्ति कालिकामाई मन्दिर परसिरमा १ सय १४ र गोरखनाथ गुफामा चार कर्मचारीहरू छन् । यहा“का पुजारीलगायत कर्मचारीको परम्परागत बफादारी दरबारतर्फभए पनि उनीहरूलाई सेवा-सुविधाचाहि“ सरकारले उपलब्ध गराउ“दै आएको छ । माओवादी कार्यकर्ताले बेलाबखत राजाप्रति बफादार रहेको आरोप लगाई कर्मचारीहरूलाई अपहरण गर्ने, धम्क्याउने काम पनि गरेका छन् ।

गोरखा दरबार हेरचार अड्डाका कर्मचारी विष्णु सिम्खडा द्वन्द्वकालमा तीनपटकसम्म माओवादी अपहरणमा परेका थिए । गुनासो पोख्छन्, "उनीहरू मलाई नानाथरी आरोप लगाउ“थे । तर, मचाहि“ विशुद्ध दरबारकै कर्मचारी भएका आधारमा अपहरणमा परेको हु“ । एकपटक त पिटपाट पनि गरे । अहिले पनि माओवादीका डरले अधिकृतलगायतका माथिल्ला हाकिमहरू यहा“ छैनन् । सुब्बाले कार्यालय चलाउनुपरेको छ ।" गोरखनाथका पुजारी प्रदीपनाथ योगी पनि माओवादीले आरोप लगाएजस्तो आफू दोषी नभएको दाबी गर्छन् । भन्छन्, "मलाई राजतन्त्र जोगाउने प्रपञ्च रचेकोलगायत आधा दर्जन आरोप लगाएका थिए । म त्यस्तो शक्तिशाली भएको भए के रोट पोलेर बसिरहन्थे“ होला र †"शाहवंशको मूलथलो गोरखामै अहिले राजतन्त्रको पक्षमा बोल्नेहरू खासै भेटिन्नन् । पछिल्लो अवधिसम्म संवैधानिक राजतन्त्रको वकालत गर्दै आएका नेपाली काङ्ग्रेसका केन्द्रीय सदस्य चिरञ्जीवी वाग्ले भन्छन्, "अहिले गोरखावासीले चाहेर पनि राजालाई जोगाउन सक्दैनन् । यसको फैसला त देशभरकिै जनताले संविधानसभामार्फ गर्नेछन् ।"दुवैका निम्ति सामरिकगोरखाली शाहवंशलाई तारो बनाएर मुलुकमा गणतन्त्रको जग हाल्ने काममा माओवादीहरूको अग्रणी भूमिका छ । त्यसका निम्ति गरेको व्रि्रोहको केन्द्र नै गोरखालाई बनाउनुपर्ने तर्क पनि कतिपयले गरेका थिए । गोरखा घर भएका नेता बाबुराम भट्टर्राई भन्छन्, "पुरानो सत्ताको एकीकरण गोरखाबाट भयो भने नया“ नेपाल पनि यहा“बाट सुरु गर्दा त्यसको साङ्केतिक महत्त्व हुन्छ भन्ने सुझाव पनि दिएका हौ“ । तर, पछि हामी के निष्कर्षा पुग्यौ“ भने चीनमा जस्तो एउटै ठाउ“बाट जनयुद्ध सुरु हुन सक्दैन । त्यही मान्यता बोकेर चार जिल्लाबाट एकैपटक जनयुद्ध थाल्यौ“ ।"माओवादीका अर्का गोरखावासी नेता हितराज पाण्डे निम्न कारणले गर्दा गोरखा जनयुद्धको महत्त्वपर्ूण्ा क्ष्ँेत्र मानि“दै आएको बताउ“छन् ःड्ड माओवादी अध्यक्ष प्रचण्ड गोरखामै शिक्षण पेसा गर्दागर्दै पार्टर्ीीाजनीतिमा लागेका थिए ।ड्ड जनयुद्धअघि पार्टर्ीीे हेडक्वार्टर गोरखामै थियो ।ड्ड जनयुद्धको पहिलो फौजी योजना ०४५ सालमा गोरखाको सिरानचोक भयो । जनयुद्ध तयारीको अन्तिम योजना कोर्ने काम ०५२ असोजमा गोरखाको धुवाकोटमा बसेको केन्द्रीय समिति बैठकले गर्‍यो ।ड्ड ०५२ फागुन १४ गते गोरखामा मारएिका विद्यार्थी दिलबहादुर रम्तेल जनयुद्धकै पहिलो सहिद बन्न पुगे ।ड्ड ०५३ भदौ १ गते देव गुरुङ गोरखाको छाप्राकबाट पक्राउ परे, जो पछि डीएसपी ठूले र्राईसितको साटासाटमा छुटेका थिए ।ड्ड ०५७ चैत १७ गोरखाका छ महिलाले त्यहा“को 'जेल ब्रेक' गरे ।माओवादीको बुझाइमा गोरखास“ग केन्द्रीय सत्ताको पनि भावनात्मक सम्बन्ध जोडिएका कारण उसले त्यस क्षेत्रलाई सामरकि महत्त्वकै रूपमा लिएको थियो । हुन पनि शाहवंशको मात्र होइन, काठमाडौ“को संस्थापनमा प्रभावशाली रह“दै आएका बस्नेत, थापा, पाण्डे आदि सम्भ्रान्त समुदायको पुख्र्यौली थलो पनि गोरखा नै हो । स्मरण रहोस्, देशभर िसेना परचिालन नहु“दै गोरखामा एकीकृत विकास परयिोजना अर्न्तर्गत सैनिक मोर्चाबन्दी सुरु भइसकेको थियो । ०५८ सालमा सङ्कटकाल लागेलगत्तै त भच्चेक, हर्मी, पालुङटार, घ्याम्पेसाल, मनकामना, आरुघाट र सदरमुकाम गरी सात ठाउ“मा सैनिक क्याम्प खडा गरएिको थियो । उपत्यकाबाहिर पहाडी क्षेत्रमा यति धेरै सैनिक क्याम्प राखिएको एक मात्र जिल्ला गोरखा नै थियो ।गोरखामा सेनाको सक्रियताले माओवादीलाई पनि निकै अप्ठ्यारो पार्‍यो । धेरै कार्यकर्ता मारएि भने कतिपयले अन्तर्घर्ाापनि गरे । गोरखाकै वैकल्पिक पोलिटब्युरो सदस्य सुरेश वाग्ले त ०५६ भदौ २३ गते प्रहरी कारबाहीकै क्रममा मारइिसकेका थिए । उनी जनयुद्धका क्रममा मारएिका सबभन्दा माथिल्ला नेता हुन् ।माओवादीहरूले गोरखामा ठूला आक्रमण खासै कहिल्यै गर्न सकेनन् । बरु त्यस जिल्लाबाट मात्र २ सय ९ कार्यकर्ता, र्समर्थकहरू गुमाए । तर, युद्धकालमा सफलता हासिल गर्न नसकेका माओवादीले शान्तिकालमा भने चुनावी जित हासिल गर्ने दाबी गर्दैछन् । बाबुराम भन्छन्, "इतिहास हर्ेर्ने हो भने हाम्रा पर्ुखाहरूले पृथ्वीनारायण शाहका पुस्ताहरूलाई गोरखाका राजा बनाएका हुन् । पुरानो नेपालको एकीकरण हाम्रै सामन्तवादी पर्ुखाले गर्‍यो, अब नया“ नेपालको निर्माण नया“ पुस्ताको र्सवहारा वर्गले यही गोरखाबाट गर्दैछ ।"के माओवादीले भनेजस्तो गोरखाको चिनारी बदलिन्छ त - कुनैबेला अहिलेका माओवादीस“गै काम गरेका नेकपा एमालेका केन्द्रीय सदस्य वाचस्पति देवकोटा भन्छन्, "हिजोका दिनमा पृथ्वीनारायण शाहले इतिहास बनाए, अहिले त्यस इतिहासलाई मार्न खोज्नु भनेको आफ्नै पर्ुखालाई नामेट गर्नुजस्तै हो ।" उनको थप भनाइ थियो, "निश्चय पनि नेपालको एकीकरण गर्नेमा गोरखालीको भूमिका महत्त्वप्ार्ूण्ा रह्यो । त्यसमाथि पृथ्वीनारायण शाहले त्यसबेला जितेका राज्यलाई टुक्रा पार्ने काम नगरी एकीकृत बनाइराखे । त्यसैले उनको योगदानलाई अहिले पनि कदर गर्नर्ुपर्छ ।" तर, त्यस योगदानलाई कदर गर्ने नाउ“मा राजालाई जोगाउनर्ुपर्छ भन्ने पक्षमा चाहि“ वाचस्पति देवकोटा छैनन् ।गोरखाको शाहवंशीय साख कहिलेसम्म कायम भइराख्छ त - बाबुराम भन्छन्, "अबको नया“ गोरखाको चिनारी भनेकै गणतान्त्रिक नेपालको सुरुवात हो । अब यहा“बाटै गणतान्त्रिक विजयी अभियान थाल्दैछौ“, संविधानसभामार्फ ।" उनले गोरखनाथ बाबास“ग आशर्ीवाद थाप्नुको अर्थ पनि सायद त्यही होला ।

मामा-भान्जा भिडन्तलुइ“टेल भञ्ज्याङको अमरज्योति जनता माविमा पढ्दा बाबुराम भट्टर्राई र उपेन्द्र देवकोटा -न्युरो र्सजन एवम् शाहीकालीन स्वास्थ्यमन्त्री)बीच कक्षा ७ मा 'मोनिटर'को चुनाव भएको थियो । कक्षामा बाबुराम भट्टर्राई सधै“ प्रथम हुन्थे भने उपेन्द्रचाहि“ सधै“ द्वितीय । बाबुरामले पाए १४ मत, उपेन्द्रले त्यसको आधा ।त्यसको ३८ वर्षछि बाबुराम जीवनकै पहिलो राजनीतिक चुनावमा भिड्दैछन् । १० वर्षो जनयुद्धबाट प्राप्त उपलब्धिको रक्षा गर्दै लोकतान्त्रिक गणतन्त्रलाई स्ांस्थागत गर्न गोरखा क्षेत्र नम्बर २ बाट उम्मेदवारी दिएको उनको जिकिर छ । उनका प्रतिद्वन्द्वीचाहि“ आप\mनै मामा छन्, काङ्ग्रेस नेता चन्द्रप्रसाद न्यौपाने । पर्ूव जिविस सभापति मामा र बाबुरामको घर खोलावार िर पार िछ ।स्कुले जीवनमा अनिवार्य पञ्चायत पढेका बाबुराम कट्टर कम्युनिस्ट हुन पुगेकामा गुरुहरूसमेत अचम्मित छन् । "एकदम शान्त स्वभावका मिलनसार र अनुशासित विद्यार्थी कसरी सशस्त्र व्रि्रोही बन्न पुगे -" बाबुरामलाई संस्कृत पढाएका गुरु भूपालदत्त देवकोटा, ८७, प्रश्न गर्छन् । बाबुरामचाहि“ आफू मार्क्सवादी विचारबाट निर्देशित भएर हतियार उठाएर क्रान्तिको सही कार्यदिशा समातेको बताउ“छन् ।जित्नु, नजित्नु अकर्ैर्ैैुरा तर गोरखास“ग बाबुरामको अटुट साइनो छ । लुइ“टेल स्कुलबाटै २०२५ मा एसएलसीमा बोर्ड टप गरे उनले । अस्कल क्याम्पसबाट आईएस्सी अनि भारतको जवाहरलाल विश्वविद्यालयबाट आर्किटेक्चरल इन्जिनियरङि्मा विद्यावारििध गरेका बाबुरामको राजनीतिक जीवनको ठूलो 'प्लस प्वाइन्ट'चाहि“ बौद्धिक छवि हो ।अब्बल दर्जाका विद्यार्थी बाबुराम कहिल्यै द्वितीय भएनन् । भारतमा पढ्दा अखिल भारत नेपाल विद्यार्थी समाज खोलेर उनी राजनीतिक मैदानमा उत्रिए । बीपी कोइरालासित उनको राम्रै सम्बन्ध थियो । ०३६ सालपछि उनी नेकपा चौथो महाधिवेशनतिर लागे । बाबुराम गोरखा जिल्लामा गाउ“-गाउ“ घुमेकोचाहि“ ०४८ सालको चुनावमा हो । जनयुद्ध सुरु हुनु केही साताअघि बाबुराम आफ्नो जन्मथलो खोप्लाङ पुगेका थ्ािए । भन्छन्, "जनयुद्ध हुने पक्का भएकाले मेरो घरको केही सम्पत्ति छोरीको अंशमा नामसारी गर्न गएको थिए“, त्यसपछि अहिलेसम्म गएको छैन ।"गोरखाका अर्का माओवादी नेता हितराज पाण्डे पनि ०२६ सालकै एसएलसी हुन् । अहिले दुवै जना माओवादीको केन्द्रीय समितिमा छन् । ०५४ सालमा स्याङ्जाबाट पोखरा मोटरसाइकलमा जा“दै गर्दा हात भा“च्चिएबाहेक बाबुरामलाई जनयुद्धका क्रममा कुनै शारीरकि चोटपटक लागेन । उनी माओवादीभित्र लोकतान्त्रिक गणतन्त्रको लाइनका पर््रवर्तकका रूपमा चिनिन्छन् ।गोरखा भर्सर्ेे दरबार †शाहवंशको पृष्ठभूमि नै गोरखनाथस“ग जोडिएको गोरखा वंशावलीमा उल्लेख छ । विसं १६१६ मा लिगलिगकोट कब्जा गरेर सुरु भएको हो शाहवंश । लमजुङे राजा यशोब्रह्म शाहका छोरा हुन् द्रव्य । लमजुङको पर्ूर्वी भेगको रक्षाका लागि लमजुङकै राइनासकोटमा बसेका थिए उनी । त्यसअघि लिगलिगकोटमा वर्षा एकपटक दौड जितेर राजा हुने परम्परा थियो । त्यसबेला यहा“ मगर समुदायको शासन थियो । गोरखनाथ बाबाको आशर्ीवादले पृथ्वीनारायण शाह नेपाल एकीकरणमा सफल भएको विश्वास गरन्िछ । त्यही भएर नया“ वा कठिन काम गर्दा राजामहाराजाले गोरखनाथको आशर्ीवाद लिने गर्छन् । गुफाका पुजारी प्रदीपनाथ योगी भन्छन्, "बाबाको आशर्ीवादले जस्तो कठिन काम पनि फत्ते गर्न सकिन्छ भन्ने शाहवंशीय राजाहरूको विश्वास छ ।"एकीकरण वा विस्तार जे भनिए पनि त्यसमा संलग्नहरूको शाहवंशले इतिहास मेटाएको गुनासो र्सवत्र छ । पृथ्वीनारायण एकीकरणको नेता मात्रै थिए, त्यसमा योगदान धेरैको थियो । गोरखा राज्यका १२ सय धुरीमा एक रुपिया“का दरले पैसा उठाएर आर्थिक जोहो गर्न सल्लाह दिने दलित परविारका बीसे नगर्ची आर्थिक सल्लाहकार थिए । झागल गुरुङ र मणिराम गाइने सारङ्गी बजाउ“दै हि“डेर गोप्य सूचना दिन्थे । यहा“का सार्कीहरूले सेनालाई जुत्ता सिलाए । पाण्डे, पन्त, अर्याल, राना, बोहरा र खनाल गरी छ थरलाई मुख्य सहयोगीका रूपमा लिएका थिए । पृथ्वीनारायण भन्ने गर्थे- पाण्डेको ढाल र बस्नेतको तरबारले काम फत्ते हुन्छ । एकीकरणमा यसरी सहयोग गर्नेहरूको कतै नामोनिसाना नराखेको बताउ“छन् एमालेका जिल्ला सचिव बाबुराम थापा । भन्छन्, "आफू शाहबाट देव हुन सबैको इतिहास मेटाएर आफूले मात्रै जस लिए ।"प्रदीपनाथका अनुसार, गोरखनाथलाई शक्तिकेन्द्रका रूपमा मान्ने तर त्यसका पुजारीलाई समेत राजाहरूले अपमान गर्दै आएका छन् । दरबारले अति न्यून खर्च दिएर आफूहरूको अपमान भएको ठानेर छ महिनाअघिदेखि पुजारीले दरबारको पैसासमेत लिन छाडेका छन् । भन्छन्, "राजावादीको आरोप पनि लाग्नु छ, राजाले हेला गरबिक्सेको छ हामीलाई ।"गोरखाका योगीहरू एकीकरणका ठूला सहयोगी मानिन्छन् । यसले राजालाई योजना बनाउन सहयोग गर्थ्याे । उनीहरू फेरी लगाउन विभिन्न ठाउ“मा जान्थे र सूचना बटुल्थे । कात्तिक र मङ्सिरमा अन्न सङ्कलन गरेर आर्थिक रूपमा सम्पन्नसमेत बनाएका थिए तिनीहरूले । त्यति महत्त्वपर्ूण्ा भूमिका निभाउने त्यसबेलाका सञ्चारकर्मीलाई अहिले जोगी बनाइएको छ । स्थानीय गोपाल योगी भन्छन्, "सबैको इतिहास मेटाउने राजाप्रति हाम्रो कुनै मोह छैन ।" यसलाई शाहवंशीय राजाहरूको अत्याचार र सामन्ती संस्कारको नमुनाका रूपमा लिन्छन् थापा ।गोरखा दरबारको मूलगेटमै हनुमानको मूत्ािर् राखिएको छ, जसको साइनो र सम्बन्ध सीधै काठमाडौ“को हनुमानढोकास्िथत हनुमानको मर्ूर्तिस“ग जोडिएको छ । पृथ्वीनारायण शाहकै पालादेखि गोरखा र काठमाडौ“बीचको २६ कोस दूरी पनि यही ठाउ“बाट सुरुवात हुन्छ । ०३८ सालमा मुग्लिङ-गोरखा सडक पक्की नहु“दासम्म यहा“बाट गोरखाको आरुघाट, नुवाकोट-त्रिशूली हु“दै काठमाडौ“ जाने गरन्िथ्यो । काठमाडा“ै र गोरखाबीचको आध्यात्मिक सम्बन्ध गा“स्न गोरखा दरबारकै दक्षिणी भागमा काठमाडा“ैका देवी-देवताका मर्ूर्तिहरू अझै सुरक्षित राखिएका छन् ।

राजन समूहका महोत्तरी र धनुषा इञ्चार्ज सहित दस कार्यकर्ता पक्राउ

महोत्तरी, बैशाख २४/जनतान्त्रिक तराई मुक्ति मोर्चा \'राजन\' समूहका दुईजना जिल्ला इञ्चार्जसहित दसजना कार्यकर्ता महोत्तरीमा पक्राउ परेका छन् ।
मोर्चाका महोत्तरी र धनुषा इञ्जार्जसहित महोत्तरीको खैरबन्नीबाट दसजना पक्राउ परेको प्रहरीले जनाएको छ । चन्दा उठाउँदै गरेको अवस्थामा उनीहरूलाई सशस्त्र प्रहरीले पक्राउ गरेको हो ।
ती सबैलाई जिल्ला प्रहरी कार्यालय महोत्तरीमा राखिएको छ ।

एमालेको प्रम माधव नेपाल !!!

काठमाडौं, बैसाख २३/एमाले उपाध्यक्ष विद्यादेवी भण्डारीले भावी सरकारको नेतृत्वका लागि आफ्नो दलले वरिष्ठ नेता माधवकुमार नेपालको नाम प्रस्ताव गर्ने बताएकी छन् । बुधबार रिपोर्टर्स क्लब नेपालको साक्षात्कारमा बोल्दै लामो अनुभव र विवादरहित व्यक्तित्व भएकाले नेपालको नाम अगाडि सार्न लागिएको बताइन् ।"माधवकुमार नेपाल सबैलाई मिलाएर लानसक्ने क्षमताका हनुहुन्छ," भण्डारीले भनिन्, "हाम्रो पार्टी सर्वसम्मत रुपमा नाम प्रस्ताव गर्न लागेको हो ।" पार्टीभित्र प्रधानमन्त्रीका लागि उपयुक्त तीनजना व्यक्तित्वहरू हुनुभएको बताइन् । उनले भनिन्, "केपी ओली, माधव नेपाल र झलनाथ खनाल देशलाई हाँक्न सक्षम हुनुहुन्छ ।"उनले माओवादी नेतृत्वमा सरकार बन्न नसक्ने बताइन् । एमालेको नेतृत्वमा राष्ट्रिय सहमतिको सरकार बन्ने उनको भनाई थियो । माओवादीले सदन अवरुद्ध गरेर सरकार गठनको बाटो थुनेर अस्थिरता ल्याउन खोजेको आरोप लगाइन् । माओवादी अध्यक्ष प्रचण्डले लोकतान्त्रिक अभ्यासअर्न्तगत सजिलै सत्ता छाडेको र सदनमा पनि लोकतान्त्रिक अध्यास गर्न आग्रह गरिन् ।माओवादी गतिविधि सत्ता कब्जाकै उद्देश्यमा रहेको भन्ने प्रचण्डको टेपकाण्डले प्रमाणित गरेको बताइन् । राष्ट्रपति डा.रामवरण यादवले उपयुक्त कदम चालेर देशलाई सम्भावित दुर्घटनाबाट जोगाएको बताइन् । उनले भनिन्, "राष्ट्रपतिले देशलाई दुर्घटनाबाट बचाउनुभयो, उहाँको कदमको आलोचना गर्नु ठिक होइन ।"नेकपा माओवादीका सचिवालय सदस्य वर्षमान पुनः अनन्तले आफ्नो दलले जनसरकार पुनर्जीवित गर्ने र भिन्न विचार राख्नेमाथि आक्रमण गर्ने कुनै नीति नबनाएको बताएका छन् । आफ्नो पार्टीले नीतिविपरित जाने जोकोहीमाथि कारबाही गर्ने बताए । उनले भने, 'हामी भिन्न दलका कार्यकर्तालाई विचारका आधारमा आक्रमण गर्ने र गाउँ छाड्न लगाउने नीति छैन, जनसरकार पुनर्जीवित गर्ने नीति पनि छैन । ' रामेछापमा अन्य दलका कार्यकर्तालाई गाउँ छाड्न उर्दी जारी गर्ने पार्टी जिल्ला सहइञ्चार्ज राजन दाहाललाई त्यस क्षेत्रका इञ्चार्ज अग्नि सापकोटामार्फत् स्पष्टीकरण लिइसकेको बताए ।अनन्तले आफूहरूसंग ३५ हजार जनसेना रहेकोमा अनमिनले १९ हजार लाई प्रमाणिकरण गरेको विषय नै आधिकारिक भएको बताए । प्रचण्डको टेपकाण्डमा संख्याको विषयमा आएको अभिव्यक्ति जे भए पनि प्राविधिक रुपमा संख्या त्यही रहेको बताए । उनले एक लाख जनमिलिसिया रहेकोमा बिघटन गरिसकिएको बताए । प्रचण्डको भनाई गलत हो त भन्ने प्रश्नमा भने, "म त्यसमा जान चाहन्न तर हामीसँग ३५ हजार जनसेना छन्, अनमिनको प्रमाणिकरणमा १९ हजार परेका हुन् ।"टेपकाण्ड प्रायोजित रुपमा आएको र त्यसबाट शान्ति प्रक्रियाबाट माओवादीलाई विचलित बनाउने प्रयास भइरहेको बताए । टेपकाण्ड सार्वजनिक गरेकै आधारमा कुनै पनि मिडियामाथि आक्रमण गर्ने नीति नरहेको र कसैले गरेको भए कारबाही गरिने बताए । राष्ट्रपति डा.रामवरण यादवले सेनाका विषयमा चालेको कदम असंवैधानिक भएको बताए । राष्ट्रपतिले निर्णय नसच्याएसम्म सदन चल्न नदिने बताए । उनले भने, "राजा महाराजाको शैलीमा राष्ट्रपतिले संविधान बाहिर गएर लोकतन्त्र विपरितको काम गर्नुभएको छ, उहाँले सच्याउनु पर्छ ।"नेपाली काङ्ग्रेसका केन्द्रीय सदस्य डा.रामशरण महतले माओवादी राज्यसत्ता कब्जा गर्ने योजनाबाट असफल भएको बताए । प्रचण्डको टेपकाण्डबाट योजनाको वास्तविकता उजागर भएको बताउँदै भने, "सेनालाई नियन्त्रणमा राखी सत्ता कब्जा गर्ने नियतलाई राष्ट्रपतिको कदमले असफल बनाइदिएको छ ।" राष्ट्रपतिप्रति सबै कृतज्ञ हुनु पर्ने बताउँदै विरोध गर्नुको तुक नरहेको बताए । माओवादी जनसेनाको संख्यालाई बढ्नुमा अनमिनको असक्षमता दोषी भएको बताए । अनमिनको गल्तीले सात हजारको सङ्ख्यामा रहेको जनसेना १९ हजारमा पुगेको बताए । उनले भने, "माओवादी जनसेनाको सङ्ख्या बढ्नुमा अनमिनको असक्षमता दोषी छ ।"माओवादीसँग हतियार रहेकाले समस्या रहेको बताए । देशमा कानुनसम्मत बाहेकको हतियारको अवस्था रहन दिन नहुने बताए । उनले भने, "देशलाई हतियारमुक्त बनाउनुपर्छ ।"वातावरण, विज्ञान तथा प्रविधिमन्त्रीसमेत रहेका नेकपा संयुक्तका अध्यक्ष गणेश शाहले नेपाली काङ्ग्रेसको नेतृत्वमा सरकार बन्नुपर्ने बताए । माओवादीले सरकारको नतृत्व त्यागी सकेपछि दोस्रो ठूलो दलका रुपमा काङ्ग्रेस अगाडि आउनुपर्ने बताए । उनले भने, "काङ्ग्रेसले सरकार बनाउनु पर्छ, अरु दललाई टाउकामा टेकाएर हल्लाउने नीतिमा काङ्ग्रेस रहनुहुदैन, आफैँ सरकारको नेतृत्वका लागि अघि सर्नुपर्छ ।" राष्ट्रपति डा.रामवरण यादवले सेनापतिलाई पुनर्स्थापित गरेर असंवैधानिक काम गरेको बताए । उनले भने, "राष्ट्रपतिको हस्तक्षेपले विवाद उब्जाएको छ ।"नेपाली सेनाका पूर्व सहायकरथी केशरबहादुर भण्डारीले प्रचण्डको टेप प्रकरणले सत्ता कब्जा गर्ने नियतको भण्डाफोर भएको बताए । यद्यपि अहिलेको समयमा टेप प्रकरणलाई बढी उचालेमा शान्ति प्रक्रियामा थप चुनौती आउने बताए । दलहरू संयम भएर शान्ति प्रक्रियालाई निष्कर्षमा पुर्याउन लाग्नुपर्ने बताए । नेपाली सेनाले सधै सरकारको आदेश पालना गरेको उल्लेख गर्दै सेनापति रुक्माड्गत कटवाल पनि सोही अनुरुप क्रियाशील रहेको बताए । अहिले सेनापति को हो भन्ने प्रश्नमा उनले भने, "रुक्माड्गत कटवालनै सेनापति हुनुहुन्छ भन्नेमा कुनै दुविधा नराखे हुन्छ ।"

भिडियो काण्डले माओवादीलाइ झन् फाइदाः प्रचण्ड

प्रधानमन्त्री तथा एकीकृत नेकपा माओवादी अध्यक्ष पुष्पकमल दाहाल (प्रचण्ड) ले केही दिनअघि विभिन्न सञ्चार माध्यमबाट प्रसारित भिडियोमा बोलेका कुरा सत्य भए पनि अहिले सान्दर्भिक नभएको बताएका छन् । उनले आफ्नो गोप्य भिडियो सार्वजनिकपछि माओवादीलाइ अझ फाइदा पुगेको पनि बताए ।बुधबार राजधानीमा पत्रकार सम्मेलन गरेर प्रधानमन्त्री प्रचण्डले दुर्नियतले भिडियो टेप सार्वजनिक भए पनि शान्ति प्रक्रियालाइ समेत यसले फाइदा पुर्‍याउने दावी गरे । उनले राष्ट्रिय आत्मर्समपणवादी र यथास्थितिवादीहरुले माओवादीका विरुद्धमा षड्यन्त्र गर्न भिडियो सार्वजनिक गरेको बताए । प्रधानमन्त्री प्रचण्डले दलहरुका बीचमा बढेको दूरी घटेर माओवादीकै नेतृत्वमा सरकार बन्ने पनि बताए । माओवादीको सरकार बनेपछि नागरिक सर्वोच्चतालाइ चुनौति दिने काम भइरहेको, राष्ट्रपतिद्वारा द्वैध शासन स्थापित गर्नेजस्ता कामले शान्ति सम्झौता धरापमा परेको तर तार्किक निष्कर्षमा पुर्याउन कटिबद्ध भएको प्रधानमन्त्रीले बताएका छन् ।पत्रकार सम्मेलनमा प्रचण्डले माओवादीकै अगुवाइमा नयाँ सरकार बन्ने र त्यसका लागि आफूले पहल गरिरहेको पनि उनले बताए ।संसदवादी दलहरूले संसद अवरूद्ध गर्न सिकाएका कारण अहिले आफ्नो पार्टीले राष्ट्रपतिले माफी माग्दै गरेको गल्ती सच्चिएको खण्डमा संसद सुचारू हुने पनि उनले पत्रकार सम्मेलनमा बताएका छन् ।
window.google_render_ad();

प्रचण्ड र खनालबीचका भित्री कुरा

काठमाडौँ, बैशाख २३/प्रधानमन्त्री एवं एकीकृत माओवादीका अध्यक्ष पुष्पकमल दाहाल प्रचण्ड आजदेखि फेरि राजनीतिक तथा कुटनीतिक भेटघाटलाई तिब्रता दिएका छन् । प्रधानमन्त्री र एमाले अध्यक्ष झलनाथ खनालबीच विहान भएको भेटमा सहमतिको सरकार गठन गर्ने विषयमा छलफल भएको छ । खनाल निवास डल्लुमा बिहान भएको भेटमा नयाँ सरकार गठनको विषयमा छलफल भएको हो । भेटमा प्रधानमन्त्रीले राष्ट्रपतिको कदम नसच्चिएसम्म नयाँ सरकार गठनको बिषयमा सोच्न नसकिने बताए । एमाले अध्यक्ष खनालले नयाँ सरकार गठनको लागि सहयोग गर्न प्रधानमन्त्री एवं एकीकृत माओवादीका अध्यक्षसंग आग्रह गर्नुभएको थियो । भेटमा राष्ट्रपतिको कदम, सत्ता समिकरण र शान्ति प्रकृयाका विषयमा छलफल भएको प्रधानमन्त्रीका प्रेस सल्लाहकार ओम शर्माले जानकारी दिए ।यसैगरी दुइ पार्टीबीच पछिल्लो समयमा देखापरेका आपसी मतभेद हटाउने विषयमा समेत छलफल भएको थियो । प्रधानमन्त्री पुष्पकमल दाहाल प्रचण्ड र युरोपेली युनियनका राजदुतहरुबीच पनि आज भेटवार्ता छ । भेटमा नेपालको तरल राजनीतिक अवस्थाका बारेमा राजदुतहरुले गम्भीर चिन्ता र चासो प्रकट गरेको प्रधानमन्त्रीका वैदेशिक मामिला सल्लाहकार हिराबहादुर थापाले जानकारी दिनुभयो । प्रधानमन्त्रीले संविधान निमार्ण र शान्ति प्रक्रिया समयमै टुङ्गोमा पुग्ने भन्दै आस्वस्त हुन आग्रह गर्नुभएको थियो । मन्त्रीपरिषद तथा प्रधानमन्त्रीको कार्यालय सिंहदरबारमा भएको छलफल झण्डै आधा घण्टा चलेको थियो ।पछिल्लोपटक सार्वजनिक भिडियो टेपका बारेमा स्पष्टिकरण दिन प्रधानमन्त्री तथा एकिकृत माओवादीका अध्यक्ष प्रचण्डले आज पत्रकार सम्मेलन गर्दैछन् । पत्रकार सम्मेलन दिउँसो ४ बजे माओवादी संविधानसभा दलको कार्यालयमा हुँदैछ । सरकार छोडे लगत्तै माओवादीको भित्री रणनीतिका सम्बन्धमा अध्यक्षको संवोधनको भिडियो टेप सार्वजनिक भएपछि विभिन्न टिकाटिप्पणी हुन थालेका छन् । यसैबीच नेपाली कांग्रेसले माओवादीको सत्ता कब्जा गर्ने रणनीति भएको पुष्टि भएको जनाएको छ । कांग्रेसले पार्टी कार्यालय सानेपामा पत्रकार सम्मेलन गरेर माओवादी अध्यक्ष पुष्पकमल दाहाल प्रचण्डको भिडियो टेप सार्वजनिक भएपछि सेना समायोजनका बारेमा पुनर्विचार गर्ने जनाएको छ । कांग्रेसले माओवादीको रणनीति सफल हुन नदिन सबैलाई आग्रह गरेको छ ।

Dahal dubs videotape scandal a ploy against peace process; claims Maoist military strength to be much higher

Organising press conference over a videotape of his lecture to PLA commanders some 16 months ago, which has caused quite an uproar in the political circle, outgoing Prime Minister and Maoist chairman Pushpa Kamal Dahal Wednesday said his party had three tiers of armed forces - central and regional as regular armed forces and militia that numbered well over 100,000.

Out going Prime Minister Pushpa Kamal Dahal speaking at a ...
Dahal said what he mentioned in the tape that real strength of the PLA was 7,000 to 8,000 was only the number of the 'central regular armed force'.
He argued that the broadcasting of the videotape, containing his speech in a different political situation, is a reactionary ploy to cover up the unconstitutional move of President Ram Baran Yadav and to jeopardise the peace process.
He also reiterated his commitment to the peace process and constitution-drafting which will transform the country into a federal republic. Claiming that some elements have been trying to push them again towards war, Dahal said under no circumstances will they end the peace deal to start violence again.
Jokingly, he thanked journalists for making the video public and claimed the publicity will, in any case, benefit his party. He also offered other video tapes of his speeches giving instruction to party cadres and combatants for attacks, killing, murder and other war propaganda.
He said India denied support for his government to uphold civilian supremacy, which should have been in real democracy, but denied that his party alleged India for interference into national affairs of Nepal. Yet he said India’s lack of support for institutionalising democratic norms have created suspicion and blamed India for breaking politics of consensus after the constituent assembly elections.
He added, "We will never tolerate any kind of interference into internal affairs of Nepal from any part of the world."
In his written statement, Dahal said his party is ready to engage in forming the new government if the president withdraws his move to reinstate Rookmangud Katawal as the Chief of Army Staff. He termed the president’s move as ‘rule of decree’.
During his half an hour press meet, Dahal, speaking in three languages – Nepali, English and Hindi – defended that government decision to oust Katawal was to ensure civilian supremacy, which he said has been stalled by ‘a kind of coup’ of President Dr Ram Baran Yadav.
He expressed hope that the current negative situation will hopefully lead to positive results.
Responding to journalists’ queries regarding the threats issued to members of other political parties in Ramechhap, Dahal said it was against the spirit and policy of his party and that concerned persons has been directed to withdraw it immediately and take action against anyone involved in issuance of such threats.
He further said integration of the army will hence be according to the terms and conditions set in the comprehensive peace agreement.
Maoists have lost right to lead govt: NC
Meanwhile, main opposition Nepali Congress, which is said to be in talks with CPN-UML and other parties to form a new coalition government sans the Maoists, has said that the Maoists have now lost the right to lead the government following the leakage of the video in which the former rebel's chairman is seen sharing his plans of establishing complete control over Nepal Army and seizing state power .
Organizing a press conference at the party's central office in Sanepa today, NC leader Dr Prakash Sharan Mahat claimed that the Maoists now have lost the ability to lead the new government following the episode. He further said that the episode has also made it necessary to review the agreements made regarding integration of Maoist PLA combatants into Nepal Army.
He also expressed outrage over yesterday's incident in Ramechhap where Maoist cadres threatened members of NC and CPN-UML to leave the district by Saturday or face 'physical action'

अज्ञात रोगबाट आठभन्दा बढीको मृत्यु

गोरखा २३ वैशाख । गोरखा जिल्लाको गुम्दा गाविसमा अज्ञात रोगबाट आज बिहानसम्म आठ जनाको ज्यान गइसकेको छ । सो गाविस वडा नं। १ २ ३ मा विगत दुई हप्तादेखि टाउको दुख्ने ज्वरो आउने खोकी लाग्ने घाँटी दुख्ने जीउ चिलाउने पेटमा डल्लो हिँड्ने पेट दुख्ने लक्षणसहितको रोग देखापरेको छ । गुम्दाको सिङ्ला गाउँ गोरखा सदरमुकामबाट २६ कोष उत्तरमा पर्दछ । सो गाउँमा अहिले दुई जना बिरामी नभएको घर नै छैन । काम गर्दागर्दै बाटोमा हिँड्दाहिँड्दै रोगको लक्षण देखिन गई बिरामी ढल्ने र मर्ने गरेको स्थानीय समाजसेवी बुद्ध गुरुङ र छमबहादुर तमुले बताए ।
अज्ञात रोगले ज्यान लिन थालेको बारे जिल्ला स्वास्थ्य कार्यालय गोरखालाई जानकारी नभएको एक कर्मचारीले बताए । जनसङ्ख्या वृद्धि दर तीव्र रहेको सो ठाउँमा रोगले ज्यान लिन थालेपछि स्थानीयवासी स्वास्थ्य विभागमा तुरुन्तै सो सम्बन्धमा अध्ययन अनुसन्धान गरी उपचारका प्रकि्रया अगाडि बढाउनेमा आशावादी छन् । गुम्दाको अन्य वडा र उदिया गाविसको केही गाउँमा समेत रोगका लक्षण देखिँदै गएको छ । यस रोगबाट दुई हजारभन्दा बढी व्यक्ति प्रभावित भएका छन् ।

दुर्घट्नामा परेका प्रेम सुनार ४ महिनादेखी युएईका हस्पिटलमा

मई, २ दुबई




-->

दुबईको फार्मीक एकेडमी नामक कम्पनीमा काम गर्दै आएका नेपालगंज निवासी प्रेम प्रसाद सुनार २४ जनवरी को डिउटी जाने क्रममा गाडी दुर्घट्नामा परी ४ महिना देखी रशिद हस्पिटलमा इलाज गराउदै आएका छन् ।हस्पिटलका डाक्टर को रिपोर्ट अनुसार उहाको कम्मर देखी तलको भाग चल्दैन डाक्टरले हन्ड्रेड प्रसेन्ट डिसएविलीटी भएको रिपोर्ट दिएको छ उहाको रेखदेख को लागी राजदुतावासको सिफारिस मा निज सुनारकी श्रीमती आसा बिकलाई एक महिनाको लागी बोलाइएको थियो श्रीमान लिन भनेर आएकी आशा बि.क एकमहिना बस्दा पनि उनको स्वास्थ्य मा कुनै सुधार नभएपछि एक्लै फर्किन परेको हो २/५/०९ का दिन नेपाली समाजका पुर्व अध्यक्ष कृष्ण ढकाल र पत्रकार महासंघ युएईका उपाध्यक्ष मान बहादुर थापा ले प्रेम सुनार को अवस्था बुझ्नु को साथै केहि संघसंस्थाका सदस्यहरुबाट उठेको रकम बुझाएको हो ।प्रेमको अवस्था बुझ्दा अझै लामो समयसम्म ट्रीटमेण्ट गराई रहनु पर्ने डक्टर को रिपोर्टमा जनाएको छ । प्रेम सुनार गुनासो गर्छन् अहिले सम्मत श्रीमतीले बुझ्दै आएकी थिइन् मलाई केहि जानकारी छैन म उठ्न पनि सक्दिन युएइमा थुप्रै संघसंस्था हरु छन् भन्ने सुन्छु तर अहिले सम्म दुर्गालाल शर्मा र धर्मेन्द्र यादव लगायत केहि मित्रहरु आउनु भएको थियो भने राजदुतावास बाट इब्राहिम अन्सारी आउनु भएको थियो त्यसपछि तपाईहरुनै हो भन्दै गुनासो पोखे ।राजदुतावास मा पनि धेरौ चोटी राजदुत सर र अरु कर्मचारीहरुलाई फोन गरको थिंए तर कुनै रेस्पोन्स आएन । मेरि श्रीमतीले पनि धेरै चोटी सम्पर्क गरीन तर राजदुतावास बाट कुनै सहयोग हुन सकेन । दुतावासले चासो देखाएमा छिटै स्वदेश फर्किन सक्थें भन्ने उनको गुनासो थियो । प्रेम सुनार भन्छन् घरको आर्थिक अवस्था कमजोर छ मेरो कमाईले ३ बच्चा र श्रीमती पालीएका थिए अव कम्पनीको इन्सोरेन्स बाट केही पाएमा नेपालमा गएर मेरो इलाज गराउनुका साथै बच्चाहरुको पढाईमा सहयोग हुने थियो भन्ने दुखेसो उनको रहेको छ ।

gorkha durbar